Rạch Gầm - Xoài Mút là địa điểm lý tưởng để phục kích quân Xiêm Dưới sự lãnh đạo của 3 anh em nhà Tây Sơn, mà tiêu biểu là Nguyễn Huệ - người anh hùng bách chiến bách thắng, nhà quân sự thiên tài đã đưa phong trào Tây Sơn từ một phong trào khởi nghĩa nông dân đơn thuần trở thành một phong trào giải phóng dân tộc có sức ảnh hưởng sâu rộng trên toàn quốc. Với chiến thắng Rạch Gầm - Xoài Mút, Nguyễn Huệ đã có công được viết nên khúc tráng ca đầu tiên về sự nghiệp chống xâm lăng của nhân dân Gia Định, làm phong phú thêm kho tàng khoa học quân sự của tổ tiên ta.
Ngày cuối năm, khi từng cơn gió chướng thổi tràn qua hàng lau sậy bông trắng và đẩy trôi từng đám lục bình dưới sông cửa Tiểu cũng trổ bông tím như cảm hứng của nhà thơ Ngọc Hiệp “Mùa gió chướng hoa lục bình nở rộ/ Chuyến đò chiều chở tím cả hoàng hôn…”, tôi có dịp ra Cồn Ngang (xã phú Tân, huyện Tân Phú Đông). Đây là một vùng đất bãi bồi với diện tích hơn 1.617 ha nằm cách bãi biển Tân Thành khoảng một giờ đi đò máy là địa danh hứa hẹn nhiều tiềm năng du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng.
Một chi tiết cảm động mà chúng tôi biết được khi trao đổi với cựu chiến binh Thành Quắn (tên thật Phan Văn Hiệp - Năm Hiệp, sinh năm 1941, ngụ ấp Bình Đông, xã Cẩm Sơn, huyện Mỏ Cày Nam, tỉnh Bến Tre): Lúc 4 giờ 45 phút sáng ngày 2-1-1963 - thời điểm ông nổ súng trong trận thắng lịch sử Ấp Bắc của Tiểu đoàn 261 - GIRON (tại quận Cai Lậy, tỉnh Mỹ Tho lúc bấy giờ), thì trước đó ông đã bị sốt rét bỏ cơm đến 3 ngày liền. Nay ông đã 75 tuổi, kể lại:
Nguyễn Thị Bờ bí danh Hai Liêm, tên thường gọi Hai Bờ, sinh năm 1926 tại làng Phú Thạnh Đông, tổng Hòa Đồng Hạ, tỉnh Gò Công (nay là xã Phú Đông, huyện Tân Phú Đông, tỉnh Tiền Giang) trong một gia đình nông dân nghèo, có truyền thống đấu tranh bất khuất.
Với lịch sử hình thành cách nay trên 260 năm, Đình Ngãi Hữu (tọa lạc tại ấp Ngãi Lợi, xã Thân Cửu Nghĩa) không chỉ có giá trị về mặt lịch sử, nơi đây còn là địa điểm hoạt động của các chiến sĩ cách mạng, điểm sinh hoạt của Chi bộ Đảng xã Thân Cửu Nghĩa trong 2 cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược. Theo đề nghị của Ban Hội hương Đình Ngãi Hữu, cơ quan chức năng đang xem xét xếp hạng đối với di tích nói trên.
Người ta gọi bà là Tư Trầu, bởi bà ăn trầu từ hồi mới ngoài 20 tuổi. Ngồi nói chuyện với bà mà cứ thấy miếng trầu này nhả ra là bà lập tức ngoái miếng trầu khác cho vào miệng. Bà tên thật là Ngô Thị Tư, sinh năm 1947, ngụ tổ 7, ấp An Thạnh, xã Đông Hòa Hiệp, huyện Cái Bè.
Đang bưng ly rượu lên, chợt ông Bảy Đoàn đặt chiếc ly xuống bàn, ngó đăm đăm ra ngoài cổng. Nhìn theo mắt ông, thấy một người phụ nữ đang xăm xăm đi vào, khoảng 60 tuổi, vội cởi chiếc nón lá cũ mèm trên đầu ra, gật đầu: “Em xin chào các anh!”.
Đồng chí Nguyễn Hữu Nhơn (Tư Vũ), nguyên Tỉnh đội trưởng Mỹ Tho (nay là Tiền Giang), người trực tiếp chỉ huy 6 chiến sĩ chiến đấu với hơn 3 đại đội bảo an, có máy bay và pháo binh yểm trợ, diễn ra ngày 14-11-1965 tại xóm Ao (ấp Thanh Đăng, xã Thanh Bình, quận Chợ Gạo), đã ghi chiến công thành địa danh lịch sử “Bảy dũng sĩ xóm Ao” - kể lại:
Thoạt đầu tôi cứ nghĩ ông thứ mười, tên Hổ nên mọi người gọi ông là “Mười cọp” cho vui, nhưng không phải vậy. Qua tìm hiểu, được biết, cái tên “Mười cọp” ẩn chứa một câu chuyện kỳ thú, như là một giai thoại về Bí thư Chi bộ xã Đạo Thạnh - một xã ven TP. Mỹ Tho trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước gian lao mà anh dũng. Đó là câu chuyện về ông Thái Ngọc Hổ, sinh năm 1936, được tặng Huy hiệu 50 năm tuổi Đảng, hiện ngụ ấp 5, xã Đạo Thạnh, TP. Mỹ Tho.
Ngày 1-9-1939, chiến tranh thế giới lần thứ hai bùng nổ. Pháp là một nước tham chiến, nên ra sức bảo vệ Đông Dương - thuộc địa giàu có của nước Pháp. Trong bối cảnh ấy, Hội nghị Trung ương lần 6 vào tháng 11-1939 khẳng định: Làm cách mạng giải phóng dân tộc bằng hình thức “bạo động” để giành chính quyền.
Trong số những cựu tù kháng chiến đã anh dũng hy sinh, Liệt sĩ Đặng Văn Bê (sinh năm 1943, quê ấp Láng Biển, xã Mỹ Phước Tây, huyện Cai Lậy - nay thuộc TX. Cai Lậy) đã được phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân.
Với tên gọi “Đoàn tàu không số”, Đường Hồ Chí Minh trên biển đã vận chuyển hàng trăm ngàn tấn vũ khí và hàng chục ngàn lượt cán bộ vượt biển vào Nam chiến đấu. Đường Hồ Chí Minh trên biển là con đường huyết mạch, nối liền 2 miền Nam - Bắc.
Khi nói đến chiếu, người dân Nam bộ thường hay nghĩ đến chiếu Cà Mau đã từng nổi tiếng một thời. Thế nhưng, tại Tiền Giang cũng có làng nghề tạo ra 1 thương hiệu chiếu không thua kém chiếu Cà Mau. Đó là làng nghề truyền thống dệt chiếu ở xã Long Định (huyện Châu Thành) đã tồn tại khá lâu, với những người dân chất phác, gắn bó với nghề non nửa thế kỷ và làm nên thương hiệu chiếu Long Định ngày nay.
Nhân kỷ niệm 40 ngày thành lập Sư đoàn bộ binh 8, tôi về ấp Bình Hòa A (Tam Bình, Cai Lậy) tìm gặp người từng vượt sông đánh chiếm lô cốt đầu cầu trong trận Ngã Sáu ngày 11-3-1975. Người tôi cần tìm là ông Lê Thanh Tân (sinh năm 1948, nguyên Chính trị viên Đại đội 6, Tiểu đoàn 5, Trung đoàn 24).
Từ thuở ấu thơ, tôi đã có ấn tượng nhiều về địa danh Đìa Rốn thuộc xã Hậu Mỹ Bắc A (huyện Cái Bè). Ký ức về địa danh ấy cứ làm cho tôi nhớ mãi những kỷ niệm tuổi thơ không thể nào quên về một vùng quê nghèo khó nhưng đầy tình làng, nghĩa xóm.
Cuối năm 1974, thế và lực trên chiến trường miền Nam đã nghiêng hẳn về ta nhưng tại khu Trung Nam bộ (khu 8 cũ), lực lượng chủ lực chỉ mới có cấp trung đoàn độc lập tác chiến. Vì vậy, tháng 8-1974, Bộ Tư lệnh Quân giải phóng miền Nam quyết định cho Quân khu 8 được thành lập sư đoàn chủ lực đầu tiên của khu Trung Nam bộ, lấy phiên hiệu là Sư đoàn bộ binh 8.
Nhắc đến bánh giá, người dân Gò Công thường hay truyền miệng nhau câu “Một mai em gái theo chồng/ Còn đâu bánh giá Chợ Giồng mời anh” hay “Anh ơi về tới Hòa Đồng/ Nhớ mua bánh giá Chợ Giồng tặng em!”. Không biết từ bao giờ, bánh giá Hòa Đồng (Chợ Giồng) đã được lưu truyền và được nhiều người biết tới, bởi hương vị bánh mang đậm chất miền Tây.
Một hội thảo khoa học về các nhân vật lịch sử Gò Công do UBND TX. Gò Công phối hợp với các ban, ngành vừa được tổ chức nhằm làm rõ hơn, khẳng định thêm những đóng góp cho quê hương và đất nước của 3 nhân vật: Đỗ Trình Thoại, Trần Thị Sanh và Hồ Biểu Chánh.
Côn Đảo là một quần đảo gồm có 16 hòn đảo lớn nhỏ, là huyện đảo thuộc tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, với diện tích 76 km2, dân số khoảng 7.000 người. Côn Đảo từng được biết đến như là nơi nuôi dưỡng tinh thần cách mạng kiên cường của những nhà cách mạng, những người yêu nước Việt Nam. Ngày nay, Côn Đảo đang từng ngày thay da, đổi thịt nhưng vẫn không mất đi vẻ linh thiêng. Đến với Côn Đảo để chiêm nghiệm, học tập về một thời hào hùng, kiên định của cha ông.
Kỷ niệm 55 năm Ngày mở Đường Trường Sơn (19-5-1959 - 19-5-2014), Bộ VH-TT&DL tổ chức Liên hoan Tuyên truyền lưu động toàn quốc với chủ đề “Huyền thoại một con đường”. Là một thành viên của đơn vị Tiền Giang tham gia liên hoan, xin chia sẻ đôi điều cảm nhận qua chuyến hành trình “xẻ dọc Trường Sơn”.