“Hò ơi... gió đưa bụi chuối sau hè
(Chứ) anh mê... anh mê vợ bé... bỏ bè con thơ...
Hò ơi...(chứ) gió đưa cây cải về trời,
(Chứ) rau răm ở lại,... hò ơi,
rau răm ở lại,... chịu lời đắng cay”.
Tôi chầm chậm giở từng tờ lịch bàn, cuốn lịch bàn của năm ngoái, năm 2016. Ngày hái cà na gần chợ Bưng là ngày 10-10 dương lịch, âm lịch là 10-9. Ngày hái cà na trên đường đi Thiền viện Trúc Lâm Chánh Giác là ngày mùng 4 Tết Đinh Dậu, nhằm 31-1 dương lịch năm 2017. Vậy là cây cà na cho trái suốt từ cuối thu đến đầu xuân, suốt mùa đông cũng là mùa nước nổi trước đây của Đồng Tháp Mười. Văn chương tả vùng này có câu “trái cà na chín rụng nổi lều bều trên đồng nước nổi…”.
“Bánh mì nóng giòn đê..ê..” là tiếng rao quen thuộc từng vang lên khắp đường lớn, hẻm sâu ở Mỹ Tho mấy mươi năm trước. Hình ảnh đi kèm là một cậu nhỏ vai lưng mang bao bánh ba-ghết rảo nhanh, hoặc một chú, chàng đạp xe đòn vông, trên ba-ga đặt giỏ cần xé bánh phủ tấm vải bồng bột để ủ nóng. Bây giờ thì thứ bánh nướng đó không còn lêu têu “giang hồ” mà đa số đã an cư nơi cửa tiệm, hàng quán ở Thành phố Mỹ Tho.
Nhắc đến bánh giá, người dân Gò Công thường hay truyền miệng nhau câu “Một mai em gái theo chồng/ Còn đâu bánh giá Chợ Giồng mời anh” hay “Anh ơi về tới Hòa Đồng/ Nhớ mua bánh giá Chợ Giồng tặng em!”. Không biết từ bao giờ, bánh giá Hòa Đồng (Chợ Giồng) đã được lưu truyền và được nhiều người biết tới, bởi hương vị bánh mang đậm chất miền Tây.
Cá mối là loại cá mà người miền biển thường gọi đùa là cá lọ lem bởi nó rẻ, nhưng khéo chế biến thì những con cá này sẽ biến thành những nàng “công chúa” xinh xắn trên bàn ăn, đem lại cảm giác ngon miệng cho người thưởng thức.
Một chiều trống không ngồi nhớ lại ngày xưa, thấy đường làng, lũy tre, dòng sông, con đò, bóng dừa... mờ mờ như nhìn qua lớp kính nhòe hơi nước. Vậy mà khi nghĩ đến các món ăn thời bé dại, cái bánh ram chợt hiện về, rỡ ràng trong trí nhớ.
Khi còn nhỏ, tôi vẫn thường nghe các chàng trai cô gái vùng biển duyên hải miền Trung hát về loại cá: “Thịt cá mà như thịt gà/Đố em biết được đó là cá chi?” hay “Ăn cá mà tưởng ăn gà/chính là vị cá sơn gà đó anh!”...
Lần vừa rồi trong chuyến khám phá các tỉnh miền Tây Nam bộ, tôi được thưởng thức món ngon lạc xá tôm khô, hỏi ra thì còn rất ít người biết đến món ăn này.
Về quê mùa mưa lũ, thích nhất là được lội theo những cô chú trong làng đi lưới cá, tôm. Những loại bắt được vào mùa mưa vô cùng nhiều. Từ cá rô phi đến tôm, cá lóc, cá diếc, cá chạch, lươn...
Dồi trường là phần ngon nhất và hiếm, phải đi chợ sớm hay dặn trước những lò mổ heo mới có được. Với dồi trường, các chị nội trợ tha hồ biến tấu thành nhiều món ngon đặc sản: hấp hành gừng, cháy tỏi, xào bông hẹ, bông thiên lý... Đặc biệt, món dồi trường luộc chấm mắm tôm dễ làm mà cũng rất dễ "ghiền".
Lũ về, ruộng đồng mênh mông nước. Những người dân quê lặn lội giăng lưới, cất vó... đánh bắt cá đồng. Những con cá tràu, cá chép, cá rô, cá diếc... tươi rói vừa được vớt lên khỏi mặt nước mang về chế biến món ăn trong bữa cơm gia đình và biếu cho bà con xóm giềng.
Mùa mưa, khắp các phiên chợ miền quê đâu đâu cũng bày bán các loài cá sông, cá đầm. Trong đó nhiều nhất vẫn là cá rô đồng.
Sau những ngày mưa lụt dầm dề, trời cũng bắt đầu nắng ấm. Cái nắng mùa đông không hanh hao, oi bức mà ấm áp để kích thích các loài rau phát triển sau bao ngày chìm ngập trong tiết trời âm u.
Phố Hội đã có những ngày se lạnh đầu đông. Dạo một vòng qua các ngõ hẻm, nghe đâu đó thoang thoảng mùi thơm của bắp nướng, khoai nướng, của những chiếc bánh rán giòn giòn, những chiếc bánh chuối chiên vàng lựng... và cả món bánh kẹp nóng hổi - một món ăn chơi ngon, lạ miệng, chiếm được cảm tình của hầu hết mọi người.
Miền Trung lụt bão liên miên, thời gian này trời chuẩn bị vào đông. Mưa to gió lớn vẫn không ngăn được những túi quà quê mẹ gửi vào nam cho con gái. Khi nhìn thấy túi bắp rang đơn sơ cột chặt trong bao ni lông, tuổi thơ lại ùa về.
Món ăn hợp khẩu trong tiết trời lạnh lẽo, chắc chắn phải là món ăn được chế biến đậm đà, nhiều gia vị, kích thích vị giác.
Tây Bắc - miền đất có nhiều món ăn hấp dẫn và độc đáo. Đặc biệt, những món ăn này do chính những người bản địa chế biến và đãi khách. Do vậy, trong cuộc hành trình du lịch Tây Bắc vào tiết trời chớm lạnh, một trong những món để lại ấn tượng nhất là bắp chuối rừng lam ống nứa.
Hồi còn nhỏ, sau bữa cơm trưa, thấy ba mẹ vác cuốc ra đồng và bà nội không đi mót củi, mà lúi húi đem sắn lát đã được phơi khô cho vào cối đá vung chày, là tôi biết thể nào chiều này bà nội cũng cho cả nhà thưởng thức món bánh sắn hấp đậu đen. Bánh sắn hấp đậu đen do nội làm, anh em chúng tôi đứa nào cũng rất thích.
Cá béo là loại được khuyên dùng do chứa nhiều a xít béo cần thiết cho hoạt động cơ thể. Omega 3-6-9 là thành phần a xít béo thiết yếu có ích, riêng omega 3 phổ biến hơn cả nhưng cũng dễ bị thiếu hụt do chế độ ăn kém. Thiếu hụt omega 3 có thể dẫn đến những hậu quả như: rối loạn tim mạch, trầm cảm, vấn đề về thị giác...