Ngày 28-3-1935, tại Đại hội lần thứ I, Đảng ta ra nghị quyết về “công nông tự vệ đội”. Các đội tự vệ công nông mang tính chất là những tổ chức vũ trang quần chúng đã ra đời. Đó cũng chính là cơ sở đầu tiên hình thành tư tưởng và quan điểm quân sự của Đảng ta ở thời kỳ đầu mới thành lập.

Với ý nghĩa lịch sử ấy, Nhà nước ta quyết định lấy ngày 28-3 hàng năm là ngày truyền thống của lực lượng Dân quân tự vệ toàn quốc.

Ảnh: Duy Sơn

Ở Tiền Giang chúng ta, dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ, lực lượng dân quân tự vệ đã góp phần không nhỏ trong công cuộc giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước.

THỜI KỲ KHÁNG CHIẾN CHỐNG PHÁP

Cách mạng Tháng Tám thành công chưa được bao lâu, thì ngày 23-9-1945, thực dân Pháp quay trở lại xâm lược nước ta. Để bảo vệ chính quyền cách mạng còn non trẻ và trấn áp bọn phản cách mạng, ở Mỹ Tho, tổ chức “Quốc gia tự vệ cuộc” ra đời mà nòng cốt là lực lượng thanh niên tiền phong, lực lượng này dần dần phát triển, ở mỗi xã có từ 1- 2 tiểu đội, có xã lên cấp trung đội.

Đây là những thành viên hoạt động tích cực trong các tổ chức quần chúng, bảo vệ chính quyền, trấn áp bọn phản cách mạng, điển hình có du kích xã Long Hưng, Tân Hiệp, Thạnh Phú (huyện Châu Thành) bám đánh địch trên lộ Đông Dương, chiến công đầu là phá hủy 1 xe địch tại chùa Bà, tập kích địch tại Cầu Kho, thu trên 20 súng.

Giai đoạn 1947 -1950, thực hiện chủ trương của trên đẩy mạnh chiến tranh du kích, giành thế chủ động trên chiến trường, Tỉnh đội Dân quân Mỹ Tho được thành lập, các huyện thành lập Huyện đội dân quân, xã có trung đội dân quân làm nhiệm vụ canh gác, đánh địch bảo vệ xóm làng và đẩy mạnh chiến tranh du kích, tiêu hao gây rối, diệt ác phá kiềm.

Nhiều trận đánh liên tiếp diễn ra thắng lợi, có sự tham gia của du kích và nhân dân như: Trận Giồng Đình (Gò Công), ngày 14-1-1947 ta tiêu diệt 37 tên, trận Cổ Cò (Cái Bè) ngày 22-1-1947 ta tiêu diệt 1 tiểu đoàn xe cơ giới của địch, diệt 170 tên, bắt sống 15 tên, phá hủy 8 xe thiết giáp, 6 xe chở quân của địch thu hơn 100 súng các loại…đây là trận đánh lớn đầu tiên của bộ đội Khu 8 có sự tham gia của du kích địa phương.

Từ kết quả trận đánh đã thúc đẩy phong trào chiến tranh du kích phát triển mạnh hơn. Tiếp đến nhiều trận ta thắng lớn như trận Long Thạnh (Gò Công) ngày 22-2-1947, ta tiêu diệt trên 100 tên địch, thu trên 100 súng các loại. Đặc biệt là trận Giồng Dứa, (Châu Thành) ngày 25-4-1947 ta phá hủy 14 xe cơ giới, diệt 8 tên, bắt sống 7 tên, trận này có sự tham gia của 1 trung đội dân quân …

Giai đoạn 1951-1954 phối hợp chiến trường toàn quốc, miền Nam tiếp tục đẩy mạnh chiến tranh du kích giành thắng lợi. Lực lượng du kích ở tỉnh ta phát triển mạnh mẽ, tổ chức đánh địch trong khắp địa bàn và tham gia vào các trận quyết định, góp phần to lớn vào cuộc kháng chiến chống thực thực dân Pháp của nhân dân ta.

THỜI KỲ KHÁNG CHIẾN CHỐNG MỸ, CỨU NƯỚC 1954-1975

Chiến tranh nhân dân phát triển lên tầm cao mới, lực lượng dân quân du kích lớn mạnh. Giai đoạn từ 1950 -1961 tiến hành khởi nghĩa từng phần đến cao trào giải phóng nông thôn. Giai đoạn từ tháng 4-1961 - tháng 3-1965 từ khởi nghĩa chuyển thành chiến tranh cách mạng.

Sau 1961, địch chủ trương xây dựng “ấp chiến lược”, ta chỉ đạo tiến công địch toàn diện trên 3 mũi giáp công, dân quân du kích phát triển từ các ấp, xã phát triển hình thành các đội du kích đấu tranh chính trị.

Điển hình là du kích xã Thới Sơn (Châu Thành, nay thuộc Mỹ Tho) dùng mưu mẹo đánh thắng tiểu đoản địch đi càn, cả xã chỉ có 2 khẩu súng nhưng đã đào nhiều hầm chiến đấu, bố trí 4.500 hầm chông xen kẽ, gài lựu đạn… tạo thế trận chiến tranh nhân dân đã đẩy lùi 9 cuộc càn cấp tiểu đoàn, tiêu diệt 15 tên, bị thương 59 tên, thu nhiều súng đạn.

Đến chiến thắng Ấp Bắc, ngày 2-1-1963, có sự đóng góp to lớn của nhân dân và cán bộ chiến sĩ dân quân du kích xã Tân Phú (Cai Lậy).

Giai đoạn 1964 -1965 qua phong trào đấu tranh lực lượng dân quân du kích tiếp tục được củng cố, lúc này ở xã có Ban chỉ huy xã đội, xã có từ 1- 2 trung đội du kích, lấy vũ khí địch đánh địch. Giai đoạn 1965 -1968 ta tập trung xây dựng, giữ vững địa bàn củng cố vùng giải phóng, phong trào du kích lớn mạnh, đánh địch với nhiều hình thức phong phú, mưu trí mà điển hình là thiết lập vành đai diệt Mỹ ở Bình Đức, sau đó tiếp tục đánh Mỹ, diệt ngụy, mở rộng vùng giải phóng.

Sau mùa xuân 1968 giành thắng lợi, lực lượng du kích cùng bộ đội địa phương bám trụ đánh địch, tham gia các chiến dịch mở mảng chuyển vùng ở các huyện và cuối cùng để tổng tiến công nổi dậy mùa Xuân năm 1975 giành thắng lợi hoàn toàn.

Trong 2 cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, dân quân du kích Tiền Giang đã phát huy cao độ truyền thống đấu tranh kiên cường bất khuất của các thế hệ cha anh, lớp này ngã cuống lớp khác tiếp tục lên đường, đời con nối tiếp đời cha đánh giặc.

Kết thúc 2 cuộc chiến, toàn tỉnh có hơn 27.000 liệt sĩ, 5.000 thương binh, trên 15.000 đồng bào đã ngã xuống, hơn 4.000 người bị cầm tù và hàng vạn người bị thương tật. Lực lượng vũ trang tỉnh, 2 huyện, 20 xã 10 đơn vị 24 cá nhân được tuyên dương anh hùng. Riêng lực lượng dân quân du kích (chưa kể số lượng đơn vị và cá nhân được truy tặng sau này) thì trong 2 cuộc kháng chiến đã có 20 xã, 1đơn vị và 8 cá nhân được tuyên dương anh hùng.

Ngày nay cả nước đi lên CNXH, lực lượng dân quân tự vệ trong cả nước nói chung và lực lượng dân quân tự vệ tỉnh nhà nói riêng tiếp tục có bước phát triển mới cả về số lượng và chất lượng. Tổ chức biên chế gọn hơn, nhưng chất lượng tổng hợp được nâng cao, từng bước đổi mới nội dung huấn luyện và phương thức hoạt động.

Việc xây dựng dân quân tự vệ ngày càng được gắn chặt với cơ sở vững mạnh toàn diện; và thế trận khu vực phòng thủ chuyển biến mạnh mẽ vào nhiệm vụ hoạt động, chiến đấu trị an ở cơ sở, góp phần tích cực cùng quân, dân cả nước từng bước làm thất bại chiến lược “diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch, bảo vệ vững chắc chủ quyền an ninh quốc gia, bảo vệ chế độ XHCN.