>> Ma trận truyền thông - Kỳ 1: Choáng váng với báo “lá cải”
>> Ma trận truyền thông - Kỳ cuối: Đường đi của báo lá cải

“LÁ CẢI” CÔNG NGHỆ SỐ

Cách đây vài năm, trang kenh14.vn của VC Corp. hay zing.vn của VNG đã được xếp vào hàng “đỉnh của đỉnh” trong việc cung cấp những thông tin nhảm nhí, rẻ tiền, vô bổ cho giới trẻ theo kiểu sao này mất nón, sao kia dắt chó đi dạo, người nọ váy áo xênh xang kèm chuyện lộ hàng, ảnh nóng… Tuy hiện nay kenh14 vẫn không bớt nhảm, nhưng vị thế đã bắt đầu suy giảm trước sự cạnh tranh gay gắt của những đối thủ mới như baodatviet.vn, danviet.vn, nguoiduatin.vn, phunutoday.vn, giaoduc.net.vn… và đặc biệt là “ngôi sao đang lên” bizbiz.vn.

Truy cập vào trang chủ kenh14.vn tối 26/5, độc giả teen của trang này được cung cấp “Sốc khi siêu mẫu Hồng Kông lộ nhũ hoa vẫn cười tươi xin lỗi” rồi tiếp tục “Sốc với thanh niên tự nấu “cái ấy” của mình”, “Adam Nguyễn: Vào showbiz để cạp đất mà ăn à?” (nội dung chỉ là một status trên Facebook của nhân vật này), “Thiếu nữ 17 và nước mắt phận gái hồng nhan”… Ngay trên trang chủ baodatviet.vn, độc giả bị chửi thẳng mặt “Không biết sex ban ngày là quá dại”, “70 tuổi vẫn quần quật bán dâm”, “Bố chồng van xin được giặt quần lót của con dâu”. Cũng trang này sưu tầm, đăng tải hình ảnh nhiều người phụ nữ hút thuốc lào trong bài “Phụ nữ Việt: Hút điếu thuốc lào, nâng cao sĩ diện”(?!) với những lời khen ngợi như “Hút thuốc trong ánh mắt ngưỡng mộ của đấng mày râu”, “Nhả khói điêu luyện”, “Đúng dáng ngồi chuyên nghiệp”. Sĩ diện của phụ nữ Việt Nam, theo Đất Việt, đã được nâng cao nhờ điếu thuốc lào?

Trang tin tức tổng hợp dành cho giới trẻ - tiin.vn của Viettel chiêu đãi độc giả trẻ bằng “Nóng bỏng cảnh giường chiếu của Kim Sun Ah”, “Dìm hàng bạn gái vì bị từ chối tình yêu”, “Mãi tạo dáng, vợ cũ Ashley Cole bị lộ áo lót”, “Can Lộ Lộ mặc quần một ống khoe nửa vòng 3”. Phunutoday.vn có “Tôi cặp bồ với anh rể chồng để tìm cảm giác mạnh”. Trang giáo dục của báo Dân Việt đăng “Kết cục bi thảm của nữ sinh trót dính bầu với thầy”, “Nữ sinh nổi máu Hoạn Thư, đấm đá tàn bạo, quay clip sex”, “Mở website cho thuê bạn gái, nam sinh phát tài”. Có lẽ không cần phải đặt câu hỏi Dân Việt đang muốn giáo dục cái gì cho độc giả. “Sốc” nhất là bizbiz.vn với những tựa bài theo kiểu giật gân, gây sốc, ngôn ngữ “đầu đường xó chợ” mà nội dung hầu như chẳng có mấy liên quan, chỉ là những thứ cóp nhặt từ những nguồn khác nhau như “Ca sĩ cướp chồng với kiểu thời trang như con hâm”, “Showbiz Việt nổi tiếng nhờ mông to, nhũ bự, trai cong và gái thẳng”, “Catwalk Việt đã tới thời tung váy, hất bưởi, phô mít, lộ đầu ốc vít”…

Đương nhiên, tràn ngập trên những trang ấy là những hình ảnh, thậm chí cả video cho thêm phần sống động mà chắc chắn phụ huynh có ý thức sẽ che mắt không cho con mình xem. Để giành giật từng độc giả, các trang mạng đã không ngần ngại dựng chuyện, đơm đặt, tác động vào các sự kiện, lôi kéo thêm nhiều người tham gia dù ban đầu đó chỉ là những việc không đáng. Xoay quanh chiếc vòng đeo tay của Thủy Tiên, phóng viên của Giáo dục Việt Nam đã vận dụng nghiệp vụ báo chí để tìm… giá của nó. Trong scandal ầm ĩ của gia đình thí sinh Quỳnh Anh tại Vietnam’s Got Talent, cũng Giáo dục Việt Nam đã lôi cả đại biểu Quốc hội Ngô Thị Minh vào cuộc. Khi buổi “họp báo” của Cao Thái Sơn đang nóng bỏng, họ cũng cập nhật từng phút, từng giây, sau đó xuất hiện cả bài “Chị gái Cao Thái Sơn thất thần trong buổi họp báo”, rồi “Cao Thái Sơn ung dung dẫn cún đi dạo giữa mưa bão scandal”, “2/3 nhà báo xác nhận Cao Thái Sơn là gay”. Áp lực của những trang thông tin điện tử, báo mạng nhảm nhí đang dần đẩy phiên bản điện tử của nhiều tờ báo uy tín sang xu hướng lá cải hóa để cạnh tranh lượt xem, sao chép lại những tin bài giật gân từ những nguồn không đáng tin cậy, mập mờ tin đồn như một cách đuổi theo thời đại.

Với các trang mạng hiện nay, không có sự kiện cũng phải vẽ ra sự kiện; sự kiện nhỏ phải thổi thành to. Chẳng thế mà có phóng viên đã tỏ ra khá ngạc nhiên và thất vọng khi bài viết về vụ Thanh Thảo tố Thủy Tiên bỏ show (tiếp nối vụ lùm xùm một ca sĩ có con ngoài ý muốn) qua mấy ngày vẫn chưa thành scandal, chưa “nổ to” như mong đợi. Họ muốn những cuộc nổ to, các scandal ồn ào cũng không lạ, bởi chỉ khi dư luận “rần rần” về một sự kiện, người ta mới chịu tìm đọc những điều nhảm nhí, vô bổ họ đã viết ra, cũng có nghĩa là giúp họ có tiền. Phát ngôn nổi tiếng được cho là của các fan nhóm nhạc SuJu - “Cha mẹ là phù du, SuJu là tất cả” - đã được các báo mạng cải biên thành “Văn hóa là phù du, page view là tất cả”. Để phục vụ cho yêu cầu tối quan trọng ấy, họ sẵn sàng thêm thắt nội dung, nhét chữ vào miệng người khác, lắp ghép phát ngôn, tạo ra những tin đồn, chộp lấy bất cứ thứ gì để tung lên mặt báo mà thậm chí không buồn xác minh. Phóng viên L. tuyên bố quan điểm làm báo của anh là “không cần phải xác minh”. Có lẽ thế nên nhạc sĩ Đức Trí đã phải nhờ đến luật sư để dẹp những tin đồn rằng công ty Music Faces phá sản, anh phải bán nhà, bán xe để trả nợ.

NHẢM NHÍ BÁO IN

Không dừng lại ở những trang báo mạng, sự xuất hiện ngày càng nhiều những tờ báo in chuyên đăng tải những thông tin nhảm nhí hoặc khai thác thông tin, hình ảnh “hot” của đời sống showbiz để “câu khách” đang là thực trạng báo động.

Một trong những tờ gây sốc nhất có lẽ phải kể đến tạp chí Nam do Tạp chí thế giới ảnh - VCCI chịu trách nhiệm xuất bản. Những hình gợi cảm của các cô gái được đăng tải như một trong những yếu tố làm nên “thương hiệu” của tạp chí này. Cụ thể, ở số báo tháng 3/2012, không chỉ có hình ảnh của hai ca sĩ Trà My, Thảo Trang trong trang phục giống hệt kiểu quảng cáo nội y, trang bìa còn giật hàng loạt tít “giật gân”: “Thử cảm giác mới cho chuyện phòng the”, “Bạn “quan hệ” lần đầu khi nào?”. Số báo tháng 6/2012 cũng không kém phần “hot” với hình ảnh khoe vòng 2 lửng lơ sau chiếc áo xé toạc để lộ cả một phần cơ thể của Elly Trần. Không ngừng lại ở đó, các trang trong của tạp chí cũng đăng tải nhiều hình ảnh khác của các người mẫu nữ trong trang phục trống trên, hở dưới, thiếu trước, hụt sau. Táo bạo hơn, tờ tạp chí này còn tổ chức cả một cuộc thi Nam’s girl 2012 nhằm bình chọn những cô gái gợi cảm nhất. Không hiểu những người chủ biên của tờ tạp chí này và ban tổ chức cuộc thi nghĩ gì khi đăng tải hình ảnh thiếu nữ trong những trang phục “thừa da, thiếu vải” với những tư thế đầy tính gợi dục để “quý ông” bình chọn và tìm ra cô gái gợi cảm nhất. Đọc dòng chữ: “Bạn biết đấy, đặc quyền của đàn ông là có thể ủng hộ một hoặc… nhiều cô cùng một lúc” (!?) phái đẹp khó tránh khỏi cảm giác bị xúc phạm với suy nghĩ dường như phụ nữ đang bị biến thành một thứ “hàng hóa” để mua vui cho nam giới! Đáng trách hơn, cũng trong số báo tháng 6/2012, tạp chí Nam còn cho đăng tải hình ảnh hai người mẫu nuy 50% với cử chỉ, ánh mắt khá gợi tình cùng dòng chữ: “Do you like us?”. Chưa nhắc đến văn hóa Á Đông và thuần phong mỹ tục của người Việt Nam, khi cả xã hội đang nỗ lực nâng cao nhận thức về bình đẳng giới thì cách làm, cách nghĩ của những người thực hiện tạp chí Nam là điều không thể chấp nhận.

Tờ Cuộc sống, ấn phẩm của báo Nhân đạo & Đời sống cũng là một điển hình của những tờ báo lá cải đang xuất hiện nhan nhản trên các sạp báo. Ra mắt chưa lâu, tờ báo số 3, ra ngày 21/5 đã lập tức gây sốc bằng hình ảnh người mẫu nam khoe cơ thể trần ở trang bìa và dòng tít giới thiệu: “Tình dục & cầu danh”. Với đề tài này, bài viết ở trang trong cũng được minh họa bằng hình ảnh người mẫu nam tay cố kéo cạp quần jean trễ hết mức có thể, nhìn hết sức phản cảm. Cùng số báo này còn có cả những câu chuyện nhảm nhí về việc giới showbiz dùng chiêu thần bí hại nhau đăng tràn ngập cả hai trang báo như chuyện Tinna Tình bị bùa ngải để chèn ép giành vai, ca sĩ Phương Thanh “bị bê đê chơi ngải” (nguyên văn) đến mức khản giọng, hát không ra hơi, đầu nhức như bị đóng đinh, tính tình nóng nảy, vòng 1 to một cách bất thường…, một vị đạo diễn bỏ bùa, yêu cùng lúc hai cô… Tờ Gia đình & cuộc sống ngày 22/5 (ấn phẩm của báo Gia đình Việt Nam) cũng nối tiếp bằng câu chuyện mang đậm sắc màu mê tín dị đoan của họa sĩ Lê Đình Nguyên về căn phòng bị ám, về một thiếu phụ hiện hồn đòi phòng… giống hệt những câu chuyện ma. Cũng trong số này còn có bài viết về người mẫu Ngọc Trinh với cái tít trang bìa khiến nhiều người phải bật cười: “Sao tôi yêu cái ngoan, cái ngây thơ, cái dại khờ của Ngọc Trinh đến thế” (?!). Chưa hết, bài viết trang trong khá sốc với tiểu tựa: “Cô ta là gái ngoan” “Và ối đàn ông mong vợ được một góc của cô ta” cùng “trải lòng, tâm sự” không giống ai của tác giả.

Quanh chuyện lùm xùm về giới tính và tiền bạc của ca sĩ Cao Thái Sơn và một Việt kiều, tờ Công lý & xã hội phát hành ngày 23/5 (ấn phẩm của báo Công lý) đã giật những tít giật gân và khá phản cảm: “Cao Thái Sơn ham của lạ”, “Cặp bồ một lúc nhiều người?”, “Làm tình với trai lạ trong toilet?”… Không dừng lại ở đó, bài viết còn khai thác triệt để các diễn biến của scandal này với nhiều tình tiết sỗ sàng, dung tục khó có thể chấp nhận. Đáng trách hơn, nhiều chất liệu trong bài viết này được người viết lấy từ Facebook của một cá nhân! Bài viết về siêu mẫu Thanh Hằng trên tờ Cuộc sống (ngày 21/5) cũng tranh thủ tung tin “hot” về siêu mẫu này với phần box kể siêu mẫu từng bị vợ một người đàn ông sinh năm 1982 đánh ghen. Dù khẳng định đó chỉ là tin đồn nhưng lại vẫn đăng tải một cách công khai trên mặt báo, không hiểu những người thực hiện muốn nhắm tới điều gì? Tương tự trong bài chia sẻ, tâm sự của diễn viên Hữu Tiến về cuộc sống, báo còn có phần box về việc diễn viên này “Bị tung hình nude lên mạng” đồng thời đăng kèm… ảnh nude của nhân vật!

Hết khai thác chuyện lá cải của showbiz Việt, một số tờ báo lại quay sang đăng tải những chuyện nhảm nhí của sao các nước, từ chuyện đời tư hay những scandal gây sốc của diễn viên Hồng Kông Lam Yến (báo Tuổi trẻ & đời sống - ấn phẩm của báo Tuổi trẻ Thủ đô) đến scandal sex của giới showbiz châu Á, nghi án đồng tính giữa siêu mẫu Hồ Binh (Trung Quốc) và “cha đẻ Trần Quán Hy” kèm hình ảnh “khoe thân” của siêu mẫu (Cuộc sống ra ngày 21/5).

Việc đăng tải các mẩu quảng cáo ở một số tờ báo cũng là điều cần nghiêm túc nhìn lại. Khi chưa đủ uy tín để các nhãn hàng có tên tuổi lựa chọn đăng quảng cáo, nhiều tờ báo chấp nhận cả những mẩu quảng cáo nhảm nhí. Tờ Đời sống & Pháp luật Tuần (22/5 - 28/5), Pháp luật & Cuộc sống số 21 khiến nhiều người phát hoảng với mẩu quảng cáo hướng dẫn cách nhắn tin để tải clip người đẹp gợi cảm, “phim nóng bỏng mắt”, “ảnh nóng bỏng tay”… Đi kèm những “tựa hot” là những hình ảnh khoe cơ thể đầy gợi dục của các cô gái và lời giới thiệu clip rất phản cảm, hoàn toàn không phù hợp với văn hóa Việt Nam. Kiểu quảng cáo này từng xuất hiện cách đây khá lâu trên bìa của băng đĩa in sang lậu, thay vì phải được ngăn chặn và xử lý thì giờ được “hợp thức hóa” và trở nên phổ biến hơn trên các tờ báo in để trở thành kẻ tiếp tay đắc lực trong việc đầu độc tâm hồn giới trẻ. Theo nhiều đại lý phát hành báo chí, các tờ báo này tuy mới xuất hiện gần đây nhưng lượng độc giả, nhất là công nhân, giới lao động bình dân tìm đọc ngày một tăng do có nhiều thông tin giật gân, thần bí.