* Đờn và ca chưa đồng đều

Một ban tài tử thường có khoảng 7 thành viên, gồm 4 người đờn và 3 người ca. Hiện nay, các điểm du lịch ở cù lao Thới Sơn và một số điểm du lịch ở Cái Bè đều có một ban đờn ca tài tử để phục vụ, tuy nhiên chất lượng nghệ thuật không đồng đều. Soạn giả Huỳnh Anh, Chủ tịch Hội Văn học-Nghệ thuật Tiền Giang băn khoăn: Các ban đờn ca tài tử ở các điểm du lịch có ngón đờn rất giỏi, chơi được nhiều nhạc cụ, từng đoạt huy chương vàng, huy chương bạc trong các cuộc thi đờn ca tài tử khu vực ĐBSCL. Tuy nhiên, vẫn còn một số nhạc công yếu, tiếng đờn chưa chuẩn xác, nhịp còn sai, chữ nhấn, chữ run còn vụng về, chỉ đờn được đôi ba bài nhỏ, chưa từng đụng tới các bài tổ, vì trình độ nhạc công trong dàn nhạc không đồng đều, nên ảnh hưởng nhiều đến chất lượng diễn tấu. Nhạc sĩ Nguyễn Thanh Nhàn, Trưởng Ban nhạc tài tử điểm du lịch Sông Tiền, Khu du lịch Thới Sơn cho biết: Ở Thới Sơn hiện nay, không có dàn nhạc nào đủ tứ tuyệt (kìm, cò, tranh, bầu). Đờn ghi-ta phím lõm thì ban nào cũng có, nhưng đờn kìm thì rất hiếm. Điều này cũng rất đáng tiếc nhưng chúng ta đành chấp nhận trong điều kiện thực tế.

Song song, các ban tài tử ở các điểm du lịch, nhiều tài tử có chất giọng rất tốt, kỹ thuật ca khá, sắc vóc đẹp, tạo được sức cuốn hút với người nghe, chuyển tải hồn bài ca khá hiệu quả. Nhiều giọng ca đạt giải trong các cuộc thi giọng ca cải lương trong và ngoài tỉnh. Tuy nhiên, vẫn còn những giọng ca chưa được rèn giũa, làm ảnh hưởng đến chất lượng chung của đờn ca tài tử ở các điểm du lịch. Soạn giả Huỳnh Anh tâm tư: Còn khá nhiều những diễn viên trẻ đẹp nhưng trình độ ca hát lại rất hạn chế. Một số em chỉ hát những bài lý thông thường, những bài bản tài tử nhỏ, thậm chí không biết ca bản vọng cổ là bài ca phổ biến nhất, nói gì đến các bài bản tài tử khác. Chính vì thế, khi ca phục vụ du khách, tình trạng né tránh những bài bản khó thường xuyên xảy ra và trong suốt chương trình đờn ca tài tử phục vụ du khách lại không biểu diễn bài bản tài tử nào. Khi ca cần tròn vành rõ chữ sao cho du khách tiếp thu được lời ca. Ngoài ra, ca cần kết hợp với diễn. Diễn điệu bộ bên ngoài, diễn nội tâm bên trong, phải sắp lời văn, nhấn nhá thế nào để lột tả được nội dung mà tác giả muốn gởi gắm. Một tài tử ca "có nghề" ngoài việc ca đúng, ca hay nên biết diễn, biết giao lưu với bạn cùng ca với mình, giao lưu với khán giả.    

Soạn giả Huỳnh Anh tâm tư: Nhiều tài tử đờn không hay, ca không giỏi nhưng vẫn được thu nhận vào các ban bởi nhiều lý do tế nhị khác nhau. Có người nói ban đờn ca tài tử nào đờn ca hay thì được du khách khen, dở thì bị du khách chê, chẳng ảnh hưởng gì đến ai. Hoặc có lập luận cho rằng khách Tây, khách Tàu thì biết gì về tài tử, đờn ca sao chẳng được. Thật ra việc đờn yếu, ca dở sẽ gây ra một tác hại khôn lường. Trước hết, nó phản ánh không đúng giá trị chất lượng của nghệ thuật đờn ca tài tử - một viên ngọc quý của cha ông để lại. Chúng ta đờn, ca qua loa, chiếu lệ cố chỉ để có tiền là vô tình làm lu mờ viên ngọc kia. Dù muốn dù không, chúng ta cũng trở thành kẻ có tội đã làm mai một giá trị nghệ thuật của bao thế hệ cha anh đã làm nên mà chính chúng ta phải có trách nhiệm gìn giữ và tiếp nối. Đối với du khách nước ngoài lại càng nên cẩn trọng. Không khéo với trình độ đờn, ca không đến nơi đến chốn kia sẽ làm hạ thấp giá trị những tinh túy nghệ thuật của dân tộc đối với khách nước ngoài.

* Giải pháp nào để nâng cao chất lượng?

Để nâng cao chất lượng phục vụ của các ban nhạc đờn ca tài tử ở những điểm du lịch trong tỉnh, soạn giả Huỳnh Anh đề nghị: Các cơ quan hữu quan quản lý hoạt động đờn ca tài tử ở các điểm du lịch cần tổ chức kiểm tra, rà soát lại trình độ, năng lực của các tài tử cả đờn lẫn ca, khi hội đủ điều kiện tương đối nào đó thì mới cấp thẻ hành nghề. Đối với các tài tử còn yếu, nên tổ chức các lớp tập huấn về chuyên môn để nâng cao tay nghề cho anh, chị em, đủ trình độ mới được hoạt động. Có như thế chất lượng của các chương trình phục vụ đờn ca tài tử ở các điểm du lịch mới được đảm bảo. Hàng quý nên có ít nhất một buổi họp mặt giao lưu giữa các ban nhạc đờn ca tài tử chung một địa bàn để trao đổi kinh nghiệm về quản lý, tổ chức biểu diễn, kinh nghiệm đờn ca, giới thiệu bài bản mới... Hiện nay, các Trung tâm Văn hóa thường xuyên mở các lớp dạy đờn ca tài tử, các tài tử ca yếu nên ghi danh theo học nếu muốn làm nghề lâu dài. 

Theo soạn giả Huỳnh Anh, mỗi đợt khách các ban tài tử nên biểu diễn trước một chương trình có chủ đề, có dàn dựng chu đáo để cho du khách được thưởng thức một chương trình nghệ thuật thật nghiêm túc, có chất lượng, sau đó, có thể ca thêm một số bài theo yêu cầu của khách, tránh trường hợp chỉ biết chiều theo ý khách, gác bỏ hết chương trình chủ lực mà mình đã chuẩn bị - vì làm như vậy chương trình biểu diễn sẽ nghèo nàn, chắp vá, không tạo được cảm xúc, không gây được ấn tượng và không truyền đạt được những nội dung mà mình muốn gởi gắm đến du khách. Mỗi ban tài tử ở các điểm du lịch nên có ít nhất 3 cây đờn. Có thể lựa chọn sao cho hợp lý các nhạc cụ như: ghi-ta phím lõm (đờn thùng), kìm, sến, tranh, bầu, cò, gáo, viollon... Nếu có đờn kìm thì để đờn kìm nắm song loan. Tuyệt đối không dùng organ vì nó sẽ phá hỏng dàn nhạc tài tử.

Trong thời gian qua, có trường hợp du khách cứ tưởng rằng đờn ca tài tử có trong tour thì anh em tài tử, nhạc công sẽ được các công ty du lịch chi trả nên họ không "boa" nữa. Vì vậy, lãnh đạo các công ty lữ hành nên có động thái tích cực hơn bằng cách chỉ đạo cho các hướng dẫn viên khéo léo cho du khách biết là anh em tài tử chỉ sống nhờ vào tiền "boa", hoàn toàn không có lương. Du khách ắt tự biết họ sẽ làm gì để đáp lại công lao động nghệ thuật của anh em tài tử. Được biết, Công ty cổ phần Du lịch Tiền Giang có hỗ trợ cho ban tài tử 3 triệu đồng mỗi tháng, nếu các công ty du lịch khác cũng hỗ trợ cho ban tài tử của mình như thế thì anh em sẽ rất phấn khởi, từ đó có điều kiện hơn để học tập, nâng cao trình độ chuyên môn, phục vụ cho du khách tốt hơn.