Trải qua nhiều thăng trầm

Nghề nuôi cá cảnh tại Tiền Giang bắt đầu hình thành từ năm 1980 với 1 cơ sở chuyên bán cá cảnh tại phường 1 (TP. Mỹ Tho), nhưng chỉ vài năm sau thì cơ sở này đóng cửa. Mãi đến năm 1990, nghề SXKD cá cảnh mới bắt đầu nhen nhóm trở lại với vài hộ có quy mô nhỏ.

Điển hình là ông Nguyễn Văn Giác, ở phường 5 (TP. Mỹ Tho) chuyên nuôi cá tàu, lia thia trên diện tích 400m² và hộ ông Lê Văn Đực cũng ở phường 5 (TP. Mỹ Tho) nuôi cá tàu, lia thia, trân châu, chép màu trên diện tích 300 m².

Một cơ sở ương nuôi cá cảnh ở phường 5, TP. Mỹ Tho).

Tiền Giang hiện có 70 cơ sở SXKD cá cảnh phân bố ở các huyện phía Tây của tỉnh, nhưng chủ yếu vẫn tập trung ở TP. Mỹ Tho. Hiện nay, các cơ sở SXKD cá cảnh trên địa bàn tỉnh cung cấp cho thị trường trên 20 loài cá cảnh các loại, nhưng chỉ có 7-8 loài là có thị trường tiêu thụ ổn định.

Trong số 3 triệu cá cảnh cung cấp cho thị trường hàng năm thì các loài cá cảnh có giá trị cao như cá dĩa, cá phượng hoàng, cá 3 đuôi chiếm 50% (so với 15% năm 2007), còn lại là các loài cá có giá trị thấp như: cá bảy màu, trân châu, lia thia.

Do đặc thù phân bố, nên nghề nuôi cá cảnh chủ yếu là cá nước ngọt, riêng năm 2007 trên địa bàn TP. Mỹ Tho có thêm 1 cửa hàng bán cá cảnh nước mặn thu hút được sự quan tâm của nhiều người. Đến nay, thị trường tiêu thụ cá cảnh Tiền Giang chủ yếu vẫn là qua các thương nhân kinh doanh, xuất khẩu cá cảnh tại TP. Hồ Chí Minh, chỉ một số ít được bán phục vụ nhu cầu trong tỉnh.

Bên cạnh đó, một số hộ bắt cá bột cá dĩa từ TP. Hồ Chí Minh về ương dưỡng trong vài tháng thành cá giống lớn rồi giao trở lại nơi cung cấp giống.

Theo các chuyên gia ngành Nông nghiệp, nhu cầu tiêu thụ cá cảnh trên thị trường rất đa dạng và thường xuyên thay đổi nên việc đáp ứng nhu cầu kịp thời cho thị trường là một vấn đề khó, nhất là đối với các cơ sở SXKD cá cảnh quy mô nông hộ.

Tuy nhiên, nếu kiên trì gắn bó với nghề, lựa chọn những loài có đầu ra ổn định, đầu tư sản xuất giống theo nhu cầu của thị trường; đồng thời tích lũy kinh nghiệm, nâng cao tỷ lệ sống thì đây là một nghề có thu nhập khá.

Còn nhiều khó khăn

Mặc dù trải qua chặng đường khá dài, nhưng nghề nuôi cá cảnh ở Tiền Giang có thể nói là chậm phát triển. Nguyên nhân là do từ lâu nghề này còn nhiều khó khăn, bất cập nhưng đến nay vẫn chưa giải quyết được. Hầu như các cơ sở SXKD cá cảnh trên địa bàn tỉnh được hình thành tự phát, manh mún, thậm chí cạnh tranh tiêu cực, chưa thống nhất được về một hướng.

Tuy nhiên, hiện nay nghề nuôi cá cảnh vẫn chưa có tổ chức tập hợp được những người nuôi cá cảnh lại với nhau như Hội nuôi cá cảnh và việc quy hoạch nuôi cá cảnh cũng chưa được quan tâm.

Theo kết quả khảo sát, đa số chủ các cơ sở SXKD cá cảnh chưa qua đào tạo bài bản mà chủ yếu học “lóm”, hay tự mày mò, rút kinh nghiệm. Trong khi đó, hiện nay các tài liệu kỹ thuật về cá cảnh rất hiếm, các lớp dạy nghề nuôi cá cảnh chưa phổ biến, người nuôi cá cảnh gần như chưa nhận được sự trợ giúp gì về kỹ thuật nuôi, nguồn vốn sản xuất, cũng như tiếp cận thị trường.

Hầu hết các hộ nuôi cá cảnh xuất bán cho các đầu mối thu mua ở các chợ cá cảnh tại TP. Hồ Chí Minh. Các đầu mối thu mua này có mối liên hệ chặt chẽ với các hộ SXKD cá cảnh lâu năm trong nghề và các hộ này thường chỉ giới thiệu lại cho một số người thân nên các hộ mới đầu tư nuôi khó kiếm được đầu ra.

Trong khi đó, thị trường tiêu thụ cá cảnh trong và ngoài nước nói chung ngày càng thu hẹp do ảnh hưởng khủng hoảng kinh tế.

Những năm gần đây, tốc độ đô thị hóa ngày càng tăng, các mương rạch trong thành phố dần bị thu hẹp, bồi lấp và nhiễm bẩn nên có 2/3 số hộ nuôi cá cảnh đang sử dụng nguồn nước giếng khoan.

Chất lượng nước giếng khoan tại TP. Mỹ Tho có thể nuôi được nhiều loại cá cảnh nước ngọt. Tuy nhiên, hiện tại chỉ có một số ít hộ nuôi cá cảnh có diện tích ao, bể thực hiện các biện pháp lắng lọc nước giếng trước khi đưa vào nuôi cá nên cũng có ảnh hưởng đến sức sinh sản, cũng như tỷ lệ sống của một số loài cá cảnh.

Trong nuôi cá cảnh, trùn chỉ và trứng nước là 2 loại thức ăn chủ lực. Nguồn trứng nước đã chủ động sản xuất được trong tỉnh, nhưng trùn chỉ thì lệ thuộc hoàn toàn vào nguồn cung cấp từ TP. Hồ Chí Minh với số lượng có hạn và khan hiếm vào các tháng cuối mùa khô. Do đó, một số hộ dân có ý định đầu tư nuôi cá cảnh nhưng còn e ngại vì không tìm được nguồn cung cấp trùn chỉ.

Cá cảnh cũng thường mắc những bệnh như ký sinh trùng, nấm, vi khuẩn. Tuy nhiên, khi cá mắc bệnh việc điều trị chủ yếu là dùng thuốc xử lý nước, rất khó đưa thuốc vào cơ thể cá bằng đường thức ăn vì cá cảnh có thói quen ăn thức ăn tươi sống.

Hơn nữa, hiện nay việc điều trị bệnh cho cá cảnh chủ yếu sử dụng kháng sinh trị bệnh cho người (ngâm tắm cá bệnh) và các thuốc thú y thủy sản khác, chứ chưa có các loại thuốc đặc trị nên việc điều trị gặp rất nhiều khó khăn.