Theo người dẫn đường, tôi chậm rãi đi trên những con đường làng nho nhỏ uốn mình dưới bóng cây xanh đến nhà cậu học trò nhỏ đam mê sáng tạo Nguyễn Đoàn Hữu Hòa (ấp Miếu Hội, xã Thạnh Phú). Cậu bé có vóc người nhỏ nhắn, đã sở hữu một bộ sưu tập giải thưởng đáng nể:

2 giải cấp tỉnh cuộc thi sáng tạo KHKT; 5 giải cấp Quốc gia (giải Khuyến khích sáng tạo thanh thiếu niên, nhi đồng năm 2013; Giải Khuyến khích lĩnh vực điện, cơ khí; Giải Khuyến khích chung cuộc ở Cuộc thi KHKT HS trung học toàn quốc khu vực phía Nam năm 2014; Giải Nhất lĩnh vực điện, cơ khí và giải Nhì trong cuộc thi KHKT HS trung học phía Nam năm 2015). Ngoài ra, em còn là HS giỏi trong nhiều năm ở bậc tiểu học và THCS.

Những sáng tạo của Hòa bắt nguồn từ thực tế cuộc sống: Muốn cải thiện nơi nuôi gà gây ô nhiễm, tiếc những nguồn năng lượng dư thừa chưa được tận dụng hay cảnh người dân ở nhiều nơi, đặc biệt là miền Trung nước ta phải vất vả chống chọi với bão, lụt...

Từ đó Hòa đã suy nghĩ và sáng tạo các mô hình “Trang trại nuôi gà công nghệ mới bảo đảm an toàn sinh học”, “Sử dụng năng lượng hỗn hợp khí cháy của giàn khoan dầu hỏa để đun nước biển thành nước tinh khiết và muối sinh học”, “Ngôi nhà 5 chống”...

Say sưa giới thiệu cho tôi về tính năng và hoạt động của ngôi nhà chống sét, chống lũ, chống bão, chống trộm, chống ngạt và thoát hiểm với các nút bấm..., Hòa khiêm tốn cho biết các mô hình của em chỉ ứng dụng các nguyên lý cơ, điện trong vật lý.

Để hoàn thành mô hình ngôi nhà này, em cũng đã không ít lần thất bại trong việc tìm nguyên liệu hay vận hành như: Không tìm được dây chằng thích hợp cho tính năng chống bão, hệ thống thoát hiểm không hoạt động được... Không nản chí, Hòa tiếp tục hỏi thầy cô và nhờ cha cùng người anh đang học đại học ở TP. Hồ Chí Minh giúp sức.

Tôi khá bất ngờ khi được biết em rất hiếm khi lên mạng Internet để tham khảo tài liệu, mà từ ý tưởng của mình, em trình bày với cha, với thầy cô ở Trường THCS Phú Thạnh để nhờ tư vấn, giới thiệu sách để đọc và hướng dẫn thực hiện.

Anh Đoàn - cha của Hòa cho biết, hai anh em Hòa thích tìm hiểu máy móc, từ lúc nhỏ thường tự nghiên cứu sửa các vật dụng trong nhà. Đức (anh của Hòa) cũng đã từng đoạt giải cấp tỉnh với mô hình tạo dòng điện bằng sức nước.

Cha làm vườn và đi làm thuê; còn mẹ em đi giúp việc nhà ở TP. Hồ Chí Minh mới đủ tiền trang trải việc học cho 3 chị em Hòa. Dù vất vả nhưng cha mẹ Hòa rất coi trọng việc học hành của con. Chị cả học xong trung cấp, tiếp tục vừa đi làm vừa học nâng cao.

Anh của Hòa vừa đi học vừa làm thêm. Dù bận việc nhưng anh Đoàn vẫn dò bài cho con, tranh thủ nhặt nhạnh những thứ người ta bỏ đi hay tìm mua máy moteur cũ từ vựa ve chai hoặc nhờ người khoan, cắt, hàn... giúp con hoàn thiện mô hình. Có lúc thấy con mê sáng tạo, cha và bà nội cũng cảm thấy lo lắng, sợ ảnh hưởng đến việc học...

Trao đổi với cha của Hòa, tôi thấy anh có vẻ khá am hiểu về các cuộc thi, các mô hình của con. Anh thật thà bảo: “Tôi học đâu có bao nhiêu. Cái tôi biết được là do các con chỉ cho. Tôi vừa là cha, vừa là bạn của con”. Đồng hành cùng con trong học hành, sáng tạo, cha mẹ Hòa đã là điểm tựa vững chắc, tiếp thêm động lực, thêm niềm tin để con đi đến ước mơ, thỏa mãn đam mê sáng tạo.

Tham dự cuộc thi lần này, thí sinh phải xây dựng báo cáo kết quả nghiên cứu; đồng thời trình bày kết quả nghiên cứu của mình dưới dạng giới thiệu poster tại gian trưng bày để giám khảo đánh giá theo quy trình chấm thi từng lĩnh vực.

Sau đó, chọn một số dự án có kết quả xếp giải cao của các lĩnh vực, tổ chức chấm chung để chọn giải toàn cuộc thi. Học sinh có dự án được chọn vào vòng thi toàn cuộc có thể đăng ký đánh giá năng lực tiếng Anh để chọn dự án dự thi Intel ISEF (Cuộc thi KHKT quốc tế dành cho HS trung học được tổ chức ở Mỹ).

Mô hình “Ngôi nhà 5 chống” lần này của Hữu Hòa được Ban Giám khảo đánh giá cao, giành được 2 giải thưởng: Giải Nhất lĩnh vực Điện và cơ khí; giải Nhì toàn cuộc thi, nhưng do khả năng tiếng Anh còn yếu nên Hòa không thể tự thuyết trình, trả lời phỏng vấn bằng tiếng Anh để giành suất tham dự Cuộc thi Intel ISEF - cô Bùi Thị Nguyệt Thu, Tổng phụ trách Đội tiếc rẻ cho biết.

Nếu có điều kiện tốt hơn, được tiếp sức nhiều hơn, chắc chắn trong tương lai những sáng tạo của Hòa sẽ vươn xa.