Từ năm 20 tuổi, bà đã giác ngộ lý tưởng cách mạng, tham gia tổ chức Nông hội ở quê nhà. Bà được kết nạp vào Đảng Cộng sản Đông Dương vào năm 1931. Từ đó, bà lấy bí danh là “Mười Thập” hay “Nguyễn Thị Thập”.

Sau đó, thoát ly hoạt động phong trào, bà xây dựng cơ sở ở Mỹ Tho, Tân An, Bến Tre, Sài Gòn. Tháng 4-1935, bà được bầu vào Xứ ủy Nam Kỳ. Tháng 5-1935, bà bị Pháp bắt, bị kết án tù. Hết hạn tù, bà về quê bí mật tham gia hoạt động cách mạng.

Sau cuộc lãnh đạo nông dân biểu tình chống thuế ở xã Long Hưng, bà bị bắt giam nhưng đồng bào các xã Long Hưng, Long Định (nay thuộc huyện Châu Thành, tỉnh Tiền Giang) đã kéo tới giải thoát cho bà.

Năm 1940, bà tham gia Ban lãnh đạo cuộc Khởi nghĩa Nam Kỳ tại tỉnh Mỹ Tho. Chồng bà cũng là một chiến sĩ cộng sản bị thực dân Pháp giam ngoài Côn Đảo từ năm 1930, vừa mới về tham gia cuộc khởi nghĩa.

Sau Khởi nghĩa Nam Kỳ, tháng 1-1941, chồng bà là ông Lê Văn Giác (Tỉnh ủy viên tỉnh Mỹ Tho) bị bắt và sau đó bị Pháp tử hình. Năm 1945, bà tham gia lãnh đạo giành chính quyền tại tỉnh Mỹ Tho. Năm 1946, bà được bầu làm Đại biểu Quốc hội khóa I nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

Suốt 9 năm kháng chiến chống Pháp, bà được chỉ định là Bí thư Đảng đoàn phụ nữ Nam bộ, là Hội trưởng Phụ nữ Nam bộ. Sau khi tập kết ra miền Bắc (năm 1954), bà được bầu làm Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam (từ năm 1956-1974).

Bà Nguyễn Thị Thập (thứ hai từ trái sang) nói chuyện thân mật với các đại biểu tại Đại hội lần IV Hội LHPN Việt Nam (tháng 3-1974). Ảnh: Tư liệu

Năm 1955, bà được bầu vào Ban Chấp hành TW Đảng Lao động Việt Nam cho đến khi nghỉ hưu (năm 1980). Bà còn được Đảng và Nhà nước Việt Nam giao nhiều chức vụ quan trọng như: Bí thư Đảng đoàn Phụ nữ kiêm Trưởng Ban phụ vận Trung ương Đảng.

Liên tục từ khóa I đến khóa VI, bà được bầu vào Quốc hội và giữ chức vụ Phó Chủ tịch Quốc hội từ khóa II đến khóa VI. Năm 1985, bà là phụ nữ đầu tiên được Nhà nước Việt Nam tặng thưởng Huân chương Sao Vàng - Huân chương cao quý nhất của Nhà nước. Bà được Nhà nước phong tặng danh hiệu Bà mẹ Việt Nam anh hùng.

Bà mất ngày 19-3-1996 tại TP. Hồ Chí Minh. Theo di nguyện, bà được an táng tại Nghĩa trang liệt sĩ tỉnh Tiền Giang, cạnh mộ chồng.

Tên bà được đặt cho các đường phố ở thủ đô Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, TP. Mỹ Tho (tỉnh Tiền Giang) và một số thành phố khác.