Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính ngày càng tăng

“SÁT THỦ” VÔ HÌNH

COPD là một trong những bệnh gây tàn phế và có tỷ lệ tử vong cao. Số người mắc bệnh và tần suất tử vong vì căn bệnh này đang có chiều hướng gia tăng. COPD làm suy giảm chức năng hô hấp, hạn chế khả năng hoạt động hàng ngày và làm giảm chất lượng cuộc sống bệnh nhân.

Thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến COPD. Trong ảnh, người dân vô tư hút thuốc lá trong bệnh viện.

Theo Tổ chức Y tế thế giới, có trên 600 triệu người trên thế giới bị bệnh COPD và làm cho hơn 3 triệu người chết mỗi năm. COPD là nguyên nhân gây tử vong cao thứ tư trên thế giới, sau các bệnh mạch vành, ung thư và tai biến mạch máu não.

Tại Tiền Giang, Bệnh viện Đa khoa trung tâm tỉnh là nơi tiếp nhận và điều trị một lượng lớn bệnh nhân COPD trong tỉnh. Bác sĩ CKII Lê Thúy Phượng, Trưởng khoa Nội A - Bệnh viện Đa khoa trung tâm tỉnh cho biết:

Đặc trưng của bệnh là bởi sự tắc nghẽn luồng khí thở ra không hồi phục hoàn toàn, sự cản trở thông khí này thường tiến triển từ từ và liên quan đến phản ứng viêm bất thường của phổi với các phân tử nhỏ hoặc khí độc hại. Tuy là một bệnh nguy hiểm nhưng diễn biến của COPD khá âm thầm.

Bệnh nhân hoàn toàn không thấy triệu chứng khi bệnh ở giai đoạn nhẹ và triệu chứng nhẹ nhàng ở giai đoạn nặng hơn nên người mắc COPD ở giai đoạn sớm thường chỉ phát hiện bệnh một cách tình cờ khi khám một loại bệnh khác.

Bệnh nhân thường đến các cơ sở y tế khám, chữa bệnh trong giai đoạn muộn, khi tình trạng tắc nghẽn đã nặng. Việc đánh giá không đúng mức về COPD góp phần làm gia tăng tần suất bệnh, tăng gánh nặng cho bệnh nhân, gia đình và xã hội.

Hiện nay COPD là căn bệnh khá phổ biến và tỷ lệ nhập viện điều trị tăng cao do yếu tố nguy cơ tăng, cộng với việc tăng tuổi thọ. Chi phí điều trị COPD khá cao vì là bệnh không thể điều trị dứt mà chỉ làm chậm quá trình tiến triển của bệnh mà thôi nên bệnh nhân phải sử dụng thuốc suốt đời. Chi phí trị bệnh vì thế sẽ liên tục tăng theo thời gian và diễn tiến của bệnh.

BS CKII Lê Thúy Phượng cho biết thêm, số lần nhập viện của người mắc COPD tăng dần theo thời gian. Ở 2 giai đoạn đầu của bệnh, việc điều trị có hiệu quả tốt hơn và chi phí trị bệnh không đáng kể. Trong 2 giai đoạn sau của bệnh, chi phí điều trị bệnh tăng từ khoảng 1 triệu đồng cho đến vài chục triệu đồng mỗi tháng.

Không ít bệnh nhân COPD phải nằm viện liên tục nhiều lần trong năm và thời gian nằm viện mỗi lần cũng kéo dài hơn. Có trường hợp bệnh nhân COPD phải nằm hồi sức tích cực, thở máy suốt cả năm với viện phí trên 100 triệu đồng và cuối cùng thân nhân đành phải rút ống thở để bệnh nhân qua đời vì không thể lo nổi viện phí và do việc chăm sóc quá cực.

PHÁT HIỆN VÀ DỰ PHÒNG

Theo Bác sĩ Nguyễn Tấn Lộc, Giám đốc Bệnh viện Lao và bệnh phổi Tiền Giang, người mắc COPD thường có thể có 1 trong các dấu hiệu như sau: Ho khạc đờm 3 tháng trong 1 năm và liên tiếp trong 2 năm trở lên; khó thở tiến triển nặng dần theo thời gian và khó thở liên tục; bệnh nhân phải gắng sức để thở, thở nặng, “cảm giác thiếu không khí” hoặc “thở hổn hển”, khó thở tăng lên khi gắng sức, nhiễm trùng đường hô hấp... Khi có 1 trong những triệu chứng trên, người bệnh cần đến khám tại bệnh viện có chuyên khoa hô hấp để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Điều trị COPD tùy thuộc vào đánh giá mức độ tắc nghẽn đường thở và chỉ số Gaensler, bác sĩ sẽ chỉ định mức độ điều trị cho phù hợp tại nhà. Trường hợp bệnh nặng có suy hô hấp (nặng ngực, khó thở, co kéo cơ liên sườn phổi có rale bệnh lý) thì người bệnh cần phải nhập viện điều trị.

Đặc điểm của COPD là bệnh thường xuất hiện ở người từ 40 tuổi trở lên và có tiền sử hút thuốc lá, thuốc lào nhiều năm. Thuốc lá là yếu tố nguy cơ quan trọng nhất của COPD.

Hút thuốc lá thụ động cũng làm tăng nguy cơ COPD. Số liệu thống kê của Chương trình mục tiêu Quốc gia phòng, chống COPD cho thấy, có 80% - 90% bệnh nhân COPD đang hút hoặc có tiền sử hút thuốc lá. Hiện nay việc chẩn đoán COPD được thực hiện không quá khó đối với các bệnh viện có chuyên khoa về hô hấp.

Với thiết bị máy đo hô hấp sẽ giúp xác định phổi có bị tắc nghẽn hay không và mức độ tắc nghẽn như thế nào. COPD thường ít được phát hiện ở giai đoạn sớm, do đó người thuộc nhóm có nguy cơ cao và có các triệu chứng ban đầu như ho, khạc đờm kéo dài, khó thở khi gắng sức thì nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán và kiểm tra chức năng phổi.

Ngoài thuốc lá, yếu tố nguy cơ và điều kiện thuận lợi để COPD phát triển là ô nhiễm môi trường không khí, tiếp xúc với khói bụi nghề nghiệp, nhiễm khuẩn hô hấp thời niên thiếu, điều kiện kinh tế - xã hội kém. Ngoài ra, COPD còn liên quan với yếu tố khí hậu như thời tiết, nhiễm lạnh… và yếu tố cơ địa (do gen di truyền thiếu men Alpha antitrypsin)...

Các chuyên gia về COPD khuyên mọi người nên khám sức khỏe định kỳ để phát hiện và điều trị sớm, tích cực; không hút thuốc lá, thuốc lào, không tiếp xúc với các khí độc hại, ô nhiễm môi trường; tránh lạnh, ẩm; điều trị sớm các nhiễm khuẩn đường hô hấp và các bệnh lý kèm theo; vệ sinh mũi, họng thường xuyên; tiêm vắc xin phòng cúm hàng năm.