Đập gương xưa tìm bóng

Mấy câu hát này trong bài “Gửi gió cho mây ngàn bay” của Đoàn Chuẩn & Từ Linh, hẳn nhiều người đã biết và đã thuộc. Có thể ta không hiểu hết những dòng ca từ trau chuốt với nhiều hình ảnh ẩn dụ này, nhưng cái cảm giác luyến tiếc day dứt khôn nguôi vì một sự chia ly cách biệt trên đường đời nào đó mà bài hát này gợi lên thì hẳn là ai cũng cảm được.

Với tôi, thì năm chữ “đập gương xưa tìm bóng” trong bài hát này là năm chữ khiến tôi thấm thía nhất, nhưng cũng ít muốn dùng hay muốn nhắc tới nhất. Vì nó buồn. Mà không, có khi là hơn cả nỗi buồn …

Sao lại buồn?

Chuyện kể rằng ngày xưa có một ông vua đa tình. Một ngày nọ, nàng quý phi mà ngài yêu dấu hết mực đột ngột qua đời. Trong cơn đau đớn vì không tin rằng người yêu thương đã vĩnh viễn cách biệt, nhà vua đập chiếc gương mà ái khanh thường hay soi để tìm lại hình bóng xưa, và xếp lại những y phục cũ của nàng hòng giữ lại chút hơi ấm của người yêu dấu, dẫu biết rằng đó chỉ là những phương cách tuyệt vọng. Từ chuyện đó mà có thơ rằng:

Đập cổ kính ra tìm bóng cũ
Xếp tàn y lại để dành hơi

“Đập gương xưa tìm bóng” mà Đoàn Chuẩn & Từ Linh dùng được cho là lấy ý từ câu thơ này.

Đó là chuyện xưa, đọc mà nghe buồn man mác. Nhưng ngày nay, đôi khi ta bắt gặp mình trong những phút giây “đập gương xưa tìm bóng” còn tê lòng hơn thế.

Ấy là khi một ai đó vẫn ở ngay đây ngay cạnh ta, không hề có một chút cách biệt không gian nào, mà sao ta vẫn thấy xa vời vợi. Vẫn khuôn mặt ấy, vẫn nụ cười ấy, vẫn ánh mắt ấy – mà sao dường như không phải là con người ta đã quen đã biết, sao lạ lẫm quá. Người ta gọi đó là sự thay đổi, nhưng ta không muốn tin vào điều đó. Ta chỉ muốn tin rằng con người thân thuộc ấy của ta chỉ tạm vắng xa đâu đấy, và rồi sẽ sớm quay trở về thôi. Ta sống với niềm hy vọng mơ hồ đó, để rồi một hôm đành ngậm ngùi chấp nhận rằng ta đã thật sự mất con người ấy, bởi dẫu mặt vẫn kề đây mà lòng đã cách xa rồi … Và rồi, ta bỗng thấy mình như vị quân vương xưa, ước ao có thể đập gương xưa mà tìm lấy bóng cũ. Nhưng bóng người xưa đâu không thấy, còn lại đây chỉ là sự nuối tiếc khôn nguôi …

Nhưng thôi, tiếc mà chi… Bởi cuộc sống là một chuỗi đến và đi như thế. Sẽ có nhiều người đến trong đời ta, và rồi hầu hết trong số đó sẽ lại đi xa một ngày nào đó. Chữ “xa” ở đây không phải là đi xa trần thế bởi những cách biệt sinh-tử hay sự xa xôi về không gian, mà là sự cách biệt về tâm hồn tâm tưởng. Trách móc người đã thay đổi, hay hoài tưởng hình bóng xưa mà nuối tiếc, thì cũng không mang được người quay trở về …

Nếu muốn xoa dịu lòng mình, thì hãy nghĩ như một triết gia nào đó đã nói: con người A thực tồn tại ngoài kia và con người A trong đầu ta là hai người khác nhau. Nói cách khác, con người A mà ta biết chỉ là cái hình ảnh phản chiếu A’ của con người thực tồn tại, dưới thế giới quan của ta. Nên có khi, người vẫn là người thôi, người vẫn thế thôi. Có chăng là chính ta, là cách nhìn nhận của ta về cõi trần cõi đời này đã khác xưa rồi …

Nên cách tốt nhất là hãy gửi những luyến tiếc ấy theo gió, cho mây ngàn bay …