Những bí mật của gà

Gia đình gà trong tranh dân gian Đông Hồ Việt Nam.

THÔNG MINH NHƯ GÀ?

Thông thường người không được thông minh lắm bị người đời gán cho danh hiệu “óc gà”. Thật sự có đúng như vậy không? Theo nghiên cứu của Nhà khoa học Christine Nicol, Ðại học Bristol, Anh Quốc, gà biểu lộ những khả năng nhận thức có trình độ tự chủ về thức ăn, sẵn sàng chấp nhận sự chờ đợi nếu chúng nghĩ sẽ có được phần ăn lớn hơn về sau. Những khám phá cũng cho thấy loài gà biểu lộ cách cư xử xã hội tinh vi, có thể nhận ra và nhớ được hơn 100 con gà khác, và diễn tả hơn 30 cách phát âm khác nhau, như âm thanh gọi bầy, gọi con, gọi… gà mái tới; âm thanh cảnh báo nguy hiểm, cảnh báo diều hâu, rắn…

Trong nghiên cứu về cảm xúc, kết quả khảo cứu cho thấy, giống gà có thể cảm nhận sự đau đớn. Các cuộc khảo cứu cho thấy, những con gà bị đau hoặc đi khập khiễng sẽ chọn thức ăn có trộn chất morphine (thuốc giảm đau) khi có sự lựa chọn. Ngược lại, những con khỏe mạnh chọn thức ăn không có thuốc giảm đau.

Gà cũng biết vui, buồn, giận dữ và đau đớn, vì vậy dù gà là nguồn thức ăn cung cấp đạm cho con người, nhưng con người cũng nên coi trọng cảm xúc của gà để đối xử với gà nhân đạo hơn. Phương pháp cắt cổ gà còn sống trông thật dã man, phản cảm. Vì vậy trong dây chuyền giết mổ gà công nghiệp ngày nay, người ta đưa gà vào khu vực gây mê bằng điện với dòng điện thấp vừa đủ để gây mê gà rồi sau đó cắt tiết gà.

CAN TRƯỜNG NHƯ GÀ

Người xưa luôn coi gà trống là biểu tượng của sự can trường, liều mình để bảo vệ những con gà khác trong đàn, chiến đấu tới cùng không bao giờ bỏ cuộc. Hình ảnh gà trống cánh lông sặc sỡ, dáng dấp oai dũng còn tượng trưng năm đức tính: Mào đỏ giống mũ cánh chuồn là văn (chữ Hán mào gà gọi là quan, đồng âm với quan (mũ) và quan (chức); cựa sắc nhọn như gươm là vũ; đấu đá không sợ địch là dũng; chia mồi cho gà con là nhân và gáy đúng giờ là tín. Vì sao gà can trường như vậy?

Gà trong tranh sơn mài của họa sĩ Calê Dũng.

Giữa thế kỷ XVIII, người ta phát hiện tác dụng của hoomon sinh dục đực từ những thí nghiệm trên gà. Các nhà nghiên cứu nhận thấy, nếu cắt bỏ tinh hoàn của gà trống thì mào gà sẽ héo hon, không còn ham muốn đạp mái nữa. Nhưng nếu ghép một mảnh tinh hoàn mới cho gà thì mào gà tươi thắm trở lại và gà sẽ “hồi xuân”. Tuyến sinh dục ngoài chức năng sinh sản, còn thực hiện vai trò của cơ quan nội tiết, tiết ra các hoomon sinh dục, ảnh hưởng lớn lên hình dáng bên ngoài của gà. Tất cả hoomon được tạo ra ở tuyến sinh dục con trống được gọi là androgen, còn ở con mái được gọi là oestrogen. Nhóm androgen có những hoomon: Testosteron, androsteron, dehidroandrosteron... Chất có hoạt tính mạnh nhất là testosteron.

Dưới ảnh hưởng của androgen, ở con đực phát triển các dấu hiệu sinh dục thứ cấp: Mào và tích, màu lông... Hoomon sinh dục khiến cho gà trống trở nên can trường và dũng mãnh. Nếu gà trống bị thiến, mào và tích của gà từ từ nhỏ đi, tính tình thay đổi, mất sự quyến rũ giới tính. Chính nhờ thí nghiệm này mà đến khoảng cuối thế kỷ XVIII người ta đã mạnh dạn cho một cụ già suy kiệt về tình dục dùng thử một loại thuốc làm từ tinh chất của tinh hoàn gà. Kết quả, cụ già đã tìm lại được phần nào sức mạnh tình dục thời thanh niên tưởng đã vĩnh viễn mất đi.

VÌ SAO GÀ GÁY SÁNG?

Tiếng gà gáy lúc bình minh báo hiệu về ánh sáng, về sức mạnh tâm linh, về sự xua đuổi mọi bóng tối, chết chóc. Tiến sĩ Takashi Yoshimura, Trường Đại học Nagoya, Nhật Bản cho biết: “Hành vi gáy sáng là nhờ đồng hồ sinh học tự nhiên bên trong cơ thể gà trống”. Gà trống thường gáy đều đặn 2 - 3 tiếng đồng hồ trước khi bình minh. Đó là một tập tính được di truyền qua nhiều thế hệ. Vốn có nguồn gốc từ gà rừng nên gà vẫn còn có tập tính bầy đàn, trong đó gà trống có vai trò của con đầu đàn và tiếng gáy được xem như một tín hiệu xác định chủ quyền về lãnh thổ.

Ngoài ra, tiếng gáy còn thể hiện “bản lĩnh” nhằm chinh phục các cá thể còn lại trong đàn, nhất là đối với gà mái và để thu hút thêm gà mái. Vì là con đầu đàn, nên sáng sớm gà trống lại gáy để gọi đàn và báo cho đối thủ biết lãnh thổ này đã có chủ rồi.

Nhân dịp Xuân Đinh Dậu 2017, chúng tôi xin được hầu chuyện con gà con kê dưới góc nhìn y học làm món quà xuân cho bạn đọc giải trí, kính chúc bạn đọc và gia đình năm mới dồi dào sức khỏe, đạt được ngũ đức lâm môn (năm tính tốt đến nhà): Văn, võ, dũng, nhân, tín.