Ngàn dặm Tây Bắc Kỳ 1: Cung đường chênh vênh trên vách núi

Những gói chăn màn, quần áo đồng phục, sách vở… đã được đóng gói cẩn thận, xếp đầy những thùng hàng. Chiếc tủ đựng dụng cụ học tập được buộc chặt trên giá nóc. Tôi cùng những người bạn trên một diễn đàn ôtô thực hiện hành trình trở lại Nậm Ban trên chiếc pickup Navara AT.

“Mai Châu mùa em thơm nếp xôi”

Nậm Ban, một xã giáp biên thuộc huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu, nổi tiếng với những dãy núi cao ngút trời, những con đường chênh vênh trên vách núi, nơi những đứa trẻ người Mông, người Mảng, Hà Nhì vẫn ngày ngày chân trần áo mỏng đến trường trong cái lạnh cắt da thịt. Không điện, không đường giao thông, không sóng điện thoại, cuộc sống của người dân nơi đây với đầy những khó khăn, khắc nghiệt vẫn kiên cường bám đất, dựng bản, giữ vững sự bình yên nơi địa đầu tổ quốc. Lần này, chúng tôi trở lại Nậm Ban để khánh thành bảy lớp học mới được dựng lên nhờ những tấm lòng hảo tâm.

6 giờ sáng, đoàn xe đi Nậm Ban đã xếp hàng dài chờ xuất phát. Tiếng còi lệnh của trưởng đoàn Sơn “cua” đánh thức những con chiến mã đường trường. Đoàn xe 29 chiếc thẳng hướng Phú Thọ, qua Thanh Sơn, Thu Cúc trên quốc lộ 32 lừng danh kéo dài từ Hà Nội lên tới Lai Châu.

Thị xã Nghĩa Lộ hiện ra trước mắt sau hơn ba giờ hành trình cũng là thời điểm sự cố đầu tiên xảy ra. Chiếc Pajero đi đầu do anh Phương ZJ cầm lái trục trặc. Đoàn quyết định để lại hai xe hỗ trợ, còn lại vẫn tiếp tục lên Lai Châu theo dự kiến. Chúng tôi trong nhóm ở lại. Hỏng bơm xăng, sau gần ba tiếng loay hoay tháo lắp mà không có kết quả, rốt cục, chính chiếc bơm xăng cũ của xe lại làm xe chạy được.

Chiều đã nhập nhoạng, bên đường, những cậu bé vừa tan lớp ùa ra cùng những chiếc xe đạp gỗ tự chế. Đứa lái, đứa đẩy, phăm phăm đổ dốc về nhà. Chẳng biết từ khi nào, những xe đạp gỗ này đã trở thành món “đặc sản” của bọn trẻ con vùng cao. Xe làm bằng tre và gỗ là món đồ chơi hiếm hoi bạn có thể gặp được ở đây; chúng rất sáng tạo và thú vị. Nghe nói, nhiều dân dưới xuôi khoái thứ xe gỗ này, xin mua lại của bọn trẻ trên vùng cao mang về xuôi… chơi.

Tôi chợt nhớ đến những đứa trẻ người Mảng ở Nậm Ban trong chuyến đi tiền trạm đến một lớp học bé xíu treo trên lưng chừng núi, thực quá đỗi đơn sơ. Đứng bên sân, nhìn xuyên qua vách liếp, có thể nhìn thấy cả đám ruộng bậc thang đang trổ đòng xa xa. Những búi rạ lợp mái không chịu nổi mưa nắng vùng cao, thủng lỗ chỗ, trút nước ào ào xuống bàn học. Lũ trẻ con cuống cuồng ôm sách vở chạy dồn sang góc lớp. Chen chúc trên chiếc bàn hẹp, cô trò lại cùng nhau ngân nga i tờ.

Những cung đường “chạm mây”

Trời dần tối, chúng tôi vội vã tăng tốc đuổi theo đoàn. Bỏ qua thị trấn Tú Lệ kiều diễm với những chõ xôi nếp thơm lừng và hình ảnh những cô gái Thái đang thảnh thơi tắm suối, chúng tôi lên đèo Khau Phạ. 8 giờ tối, chúng tôi dừng chân bên Cổng Trời ở một quán ăn khá đẹp, nằm sâu giữa hai vách núi, huyền ảo trong tiếng suối reo và cả trong những đám mây vờn quanh đỉnh núi.

Rời Cổng trời. Xe đổ đèo, máy hơi gằn khi thả dốc. Chúng tôi băng qua Mù Cang Chải khi đồng hồ đã qua con số 10, ngậm ngùi bỏ qua những đám ruộng bậc thang nổi tiếng, đành hẹn những đám lúa vàng trong chuyến trở về. Bên dòng Nậm Kim, những nhà máy thuỷ điện nhỏ nối tiếp nhau rực sáng trong đêm.

Ào ào băng qua những con đường xóc, thành phố Lai Châu đã cận kề khi kim đồng hồ gặp nhau ở số 12. Từ trên đỉnh núi nhìn xuống, thành phố sáng rực đèn điện, lung linh giữa bốn bề ngút ngàn núi cao. Vào sân khách sạn Mường Thanh trong những cái ngáp dài mệt mỏi. Đoàn xe đến trước đã đỗ kín sân, các phòng đã tắt đèn đi ngủ từ lâu, chuẩn bị sức cho ngày mai xuống bản.

Đi dạo một vòng, hít căng lồng ngực cái không khí mát lạnh của vùng núi cao, thả mình trong tiếng dế, tiếng côn trùng rả rích. Sau chặng đường dài mệt mỏi, tôi vẫn không sao ngủ được. Một kẻ có “máu xê dịch” như tôi mà chẳng hiểu sao giờ này, lại thấy hồi hộp lạ. Có lẽ cái “trách nhiệm nặng nề” của chuyến đi từ thiện này làm tôi trăn trở. Lần đầu tiên tôi thấy mình không phải là kẻ “lông bông”, tôi trở nên hữu ích.

Ngày mai, cả đoàn sẽ đi Nậm Ban, rồi lên điểm trường. Nghĩ đến những con dốc đá ngoằn ngoèo chỉ nhỉnh hơn vệt bánh xe vắt qua hẻm vực dựng đứng dẫn lên những lớp học liêu xiêu bên dốc núi, tôi thấy háo hức...