CỎ DẠI “LÊN NGÔI”

Nở ngày đất là một loại cỏ dại, mọc phổ biến ở khu vực miền Đông Nam bộ và miền Trung. Ở Tiền Giang, loại cây này cũng thường xuất hiện ven đường do hạt của cây lẫn trong đất đỏ trải đường. Đây là cây thuộc họ rau dền, thân mềm, lá dầy và có nhiều lông, phiến lá nhọn, mọc đối xứng, có hoa màu trắng, hoa chụm lại, cánh hoa cứng và có nhiều phấn bám xung quanh.

Cây nở ngày đất được quảng cáo là thuốc trị bệnh và được bày bán ở góc đường Lê Lợi - Nguyễn Trãi, phường 1, TP. Mỹ Tho.

Loại cỏ dại này đột ngột “lên ngôi” thành cây thuốc quý khi nó được một tờ báo giới thiệu về công dụng “thần kỳ” của nó trong việc điều trị hiệu quả các bệnh chuyển hóa thường gặp hiện nay như tiểu đường, gút, viêm đau khớp xương… nên có giá. Hiện tại, ở TP. Mỹ Tho, các điểm đều bán với giá 100.000 đồng/kg cây tươi và 200.000 đồng/kg cây khô.

Theo bà Thu, ngụ số 143, đường Lê Lợi, phường 1, TP. Mỹ Tho, hàng được lấy từ đầu mối ở TP. Hồ Chí Minh với giá 80.000 đồng/kg cây tươi. Mỗi ngày chủ hàng gửi cho bà qua đường gửi xe khách. Trung bình mỗi ngày bà bán được 10 kg cây tươi.

Bà Thu giới thiệu: “Cây này trị bệnh hay lắm, người ta tìm mua dữ lắm. Chỉ cần uống mỗi ngày thì mấy cái bệnh đau khớp, tiểu đường, mỡ máu đều khỏi. Cứ rửa sạch 200 gam cây tươi, cho vào ấm với 1,5 lít nước, nấu sắc lại còn 1 lít rồi uống cả ngày, uống vài tháng bệnh sẽ giảm rõ rệt. Nó còn giúp cơ thể mát mẻ, ăn ngủ ngon nữa. Cây này không có vị đắng, hôi, rất dễ uống…”.

Tuy nhiên, khi tôi hỏi có thể chỉ uống cây này mà ngưng uống thuốc tân dược được không thì bà Thu trả lời “không nên”. Bà Thu giải thích: “Thuốc này tác dụng từ từ. Uống năm bảy tháng mới có kết quả?!”.

KHÔNG CÓ TÁC DỤNG NHƯ QUẢNG CÁO

Dược sĩ Phạm Thị Tươi, Quyền trưởng khoa Dược - Bệnh viện Y học cổ truyền tỉnh khẳng định: “Không có cơ sở chứng minh cây nở ngày đất có công dụng chữa bệnh tiểu đường, làm giảm cholesterol, chữa bệnh gút hay viêm khớp”. Đặc biệt, cây nở ngày đất hoàn toàn không có tên trong danh mục thuốc Đông dược cho phép sử dụng của Bộ Y tế.

Tại Thông tư 12/2010/TT-BYT do Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Quốc Triệu ký ban hành ngày 29-4-2010 về Danh mục vị thuốc y học cổ truyền đưa ra 300 vị thuốc được phép sử dụng trong điều trị cho bệnh nhân thì không có cây nở ngày đất. Còn theo Thông tư về danh mục thuốc thiết yếu, thuốc Đông y và thuốc từ dược liệu do Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến ký ngày 18-11-2013 cũng không có tên cây nở ngày đất.

Về y thư, từ trước đến nay chưa có văn bản nào cho rằng cây nở ngày đất có công dụng chữa bệnh, đặc biệt là chữa các bệnh rối loạn chuyển hóa như lời đồn thổi hiện nay. Chẳng hạn, trong quyển “Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam”, ông Đỗ Tất Lợi đã giới thiệu rất nhiều vị thuốc và bài thuốc hay của Việt Nam, nhưng trong đó hoàn toàn không có cây nở ngày đất.

Từ những cơ sở trên, có thể kết luận: Chưa có một nghiên cứu nào để kiểm chứng dược tính của cây nở ngày đất; tác dụng chữa bệnh tiểu đường, làm giảm cholesterol, chữa bệnh gút hay viêm khớp của cây này chưa có cơ sở khẳng định.

Bác sĩ Phan Văn Hồng, Giám đốc Bệnh viện Y học cổ truyền tỉnh cho rằng Việt Nam có rất nhiều vị thuốc quý hiếm và có tác dụng chữa bệnh rất tốt. Tuy nhiên, khi quyết định sử dụng thuốc Nam để chữa bệnh, người bệnh cần phải được khám và chỉ định điều trị của người có chuyên môn; tuyệt đối không nên dùng thuốc theo lời truyền miệng, đồn thổi vì sẽ rất nguy hiểm. Bởi lẽ, cùng một triệu chứng bệnh nhưng sẽ có nhiều nguyên nhân gây bệnh khác nhau, hoặc cùng một bệnh nhưng mức độ bệnh và cơ địa mỗi người cũng khác.

Một bài thuốc, vị thuốc có thể chữa bệnh cho bệnh nhân này nhưng lại phản tác dụng đối với bệnh nhân khác. Do đó, thầy thuốc sẽ khám, tìm ra nguyên nhân bệnh và xác định tình trạng sức khỏe của người bệnh để có chỉ định điều trị tốt nhất.

Đối với công dụng chữa bệnh của cây nở ngày đất, bác sĩ Hồng cho rằng đây là sự đồn thổi, thiếu cơ sở khoa học và người dân không nên tin dùng để rồi tiền mất tật mang. Bên cạnh đó, việc buôn bán cây nở ngày đất như là một cây thuốc chữa bệnh là chưa đúng quy định của pháp luật hiện hành. Vì việc kinh doanh dược phẩm, dược liệu phải được cơ quan có thẩm quyền cấp phép hoạt động.