Con gà trong thành ngữ, tục ngữ

Đăng lúc: Thứ tư - 01/02/2017 21:24
Con gà đứng hàng thứ mười trong mười hai chi, nhưng có lẽ nó gần gũi với con người thứ nhì, chỉ sau con chó. Có phải vì vậy mà trong văn chương bình dân nó được nhắc tới rất nhiều, nhất là trong thành ngữ, tục ngữ. Tuy nhiên không phải câu nào cũng dễ hiểu, bởi ngoài việc mang màu sắc về phương ngữ, nó còn gói ghém trong đó đủ thứ những kinh nghiệm về chăn nuôi, thời tiết, về tập quán, tập tục... ở khắp nơi; thậm chí có khi "chơi chữ" nữa! Do đó ta không lạ gì có những câu thành ngữ, tục ngữ mà mỗi người hiểu với mỗi nghĩa khác nhau.
Ảnh minh họa. Nguồn: Internet

Ảnh minh họa. Nguồn: Internet

Trong bài viết nhỏ này, chúng tôi xin liệt kê một số câu có liên quan đến "con gà", kèm theo đó là lời giải thích xem ra hợp lý nhứt...

Cơm gà cá gỏi: bữa ăn sang trọng/ Ông nói gà, bà nói vịt: kẻ này nói như vầy, người kia lại nói khác/Chó già, gà non: chó già thì ăn không tanh, gà non thì ăn mềm (kinh nghiệm ăn uống)/Gà tốt mã vì lông: hình thức bên ngoài của con người dễ thu hút, đánh lừa người khác (nhưng trong lòng thì chưa biết thế nào)/Chó cậy gần nhà, gà cậy gần chuồng: ỷ thế hiếp người/Gà mở cửa mả: tả dáng người không còn sức sống, lệu hệu/ Gà mái đá gà cồ: Đàn bà đánh đàn ông/Gà trống nuôi con/ Gà nhà bôi mặt đá nhau: chỉ anh em họ hàng đánh nhau vì lợi lộc/ Đầu gà còn hơn đuôi phượng: thà làm chủ mình còn hơn làm tôi tớ kẻ khác lớn hơn/ Gà nhà lại bới bếp nhà: cùng phe cánh mà phá hoại nhau/ Lờ đờ như gà ban đêm: chê người chậm chạp/ Trói gà không chặt: yếu đuối, không làm việc trọng đại được/ Gà ăn hơn công ăn: nuôi người nhà sau này còn có ích; nuôi người ngoài, dù giàu sang nhưng không có lợi lộc gì sau nầy/ Gà chê thóc chẳng bới người mới chê tiền/ Gà con lạc mẹ/ Gà con nhúng nước: tình cảnh nguy hiểm/ Ác đẻ ác la, gà đẻ gà cục tác: giấu giếm nhưng vô tình chỉ ra tội lỗi của mình/Gà đẹp mã nhớ lông, người dễ trông nhờ của/ Gà cựa dài thì rắn, gà cựa ngắn thì mềm/ Gà béo bán bên Ngô, gà khô bán láng giềng: nói mánh lới mua bán của con buôn, đồng thời chê người có tánh trọng người lạ hơn ruột rà chòm xóm/Gà con đuổi bắt diều dâu: tình huống không thể; mỉa mai người không lượng sức mình/ Gà chân trắng mẹ mắng cũng mua, gà chân chì mua chi giống ấy/ Gà què bị chó đuổi: chỉ tình huống càng bi đát/ Gái một con, gà non một lứa: dáng hấp dẫn và thịt ngon nhiều người chuộng/ Gà què ăn quẩn cối xay: chỉ người thiếu tài không thể bay nhảy làm ăn phương xa, không làm chuyện lớn được, chỉ kiếm ăn qua ngày

 Gà người gáy, gà ta sáng: những cái hay, dở của người ta nên lấy đó làm gương/ Gà giò ngứa cựa: chưa đủ bản lĩnh mà hay gây sự (như ngựa non háo đá)/ Gà mượn áo công: chỉ trích những kẻ bất tài mà mượn uy thế người khác dọa người/ Gà rơi nậm gạo: chỉ việc may mắn (như chuột sa hũ nếp)/ Gà nuốt dây thun: tả thể chất bịnh hoạn/ Gà trống nuôi con/ Gà ngủ, cáo không ngủ: khuyên nên cảnh giác kẻ gian/ Gà con ấp mẹ: hai cách hiểu: a. con nuôi mẹ, b. chuyện phi lý/ Gà ba lần vỗ cánh mới gáy, người ba lần ngẫm nghĩ mới nói: khuyên cẩn thận lời nói/ Gà ba tháng vừa ăn, ngựa ba năm cỡi được/ Hoài thóc cho gà người bới: làm chuyện vô ích/Mặt tái như gà cắt tiết/ Mắt quáng gà/ Quét sân thì đánh chết ba gà, quét nhà thì đánh chết ba chó: chỉ người hư đốn, không làm việc gì nên thân/Ngủ gà ngủ gật/ Sởn da gà/ Chó liền da, gà liền xương/Gà trống đẻ trứng: chuyện phi lý/ Đầu gà má lợn: món ăn ngon/Đá gà đá vịt: làm ăn qua loa/Hóc xương gà, sa cành khế: những tình huống nguy hiểm/Học như gà đá vách: học hành lôi thôi, kém cỏi/Lép bép như gà mổ tép: chỉ người nói nhây, nhiều chuyện/Như gà mắc tóc: chỉ dáng bối rối trước công việc/Mẹ gà con vịt: mẹ ghẻ con chồng/Gà mái gáy gở: Đàn bà không rành việc mà xen vào việc của đàn ông/ Mèo mả gà đồng: chỉ những không có nơi cư trú ổn định; chỉ phường vô lại, thường làm những chuyện không hợp đạo lý/Bán gà ngày gió, bán chó ngày mưa: ngày (tháng) gió gà hay bị toi, ngày (tháng) mưa chó hay bệnh; chỉ mua bán không hợp thời điểm; lại hiểu khác: nên bán chó, gà vào những tháng đó vì để nuôi sẽ bất lợi/Nhìn gà hóa cuốc: nhìn lầm, không rõ sự thật/Tiền trao ra, gà bắt lấy: sòng phẳng (như tiền trao cháo múc/Phù thủy đền gà: chuyện không thể/Quạ theo gà con: chỉ kẻ xấu rình cơ hội hại người/Thóc đâu mà đãi gà rừng: làm chuyện phí tổn vô ích/Cho gà trống, không ai cho giống gà mái: những bí quyết lợi lộc không nên bày cho người khác (như thà cho vàng chớ không ai dẫn đàng đi buôn/ Chó giữ nhà, gà gáy trống canh = Chó giữ nhà, gà gáy sáng: mỗi người một nhiệm vụ/Phụng lộn với gà: người có tài ở chung với đám bất tài/Chơi với chó, chó liếm mặt: chơi với phường vô lại lâu ngày sẽ bị chúng khinh thường/Chơi gà, gà mổ mắt: Cảnh giác chớ giao tiếp với người nguy hiểm/Chữ viết như gà bới: chữ xấu/Giun dế ăn gà: chuyện ngược đời/Mặt gà mái: chỉ người tánh nhỏ nhoi, hèn hạ/Xúi trẻ ăn cứt gà: xúi người ngu làm bậy…

Con gà trong thành ngữ, tục ngữ còn rất nhiều nhưng vì phạm vi bài viết, chúng tôi không thể liệt kê ra hết, mà chỉ đưa ra những câu tiêu biểu nhất với hy vọng mang được ít nhiều bổ ích cho độc giả trong những ngày đầu xuân Đinh Dậu này...
Kha Tiệm Ly
(Theo Văn nghệ Tiền Giang số 78)
Chia sẻ: Google Bookmarks Yahoo Bookmarks Đăng lên ZingMe Đăng lên Linkhay Đăng lên TagVn Bookmarks lêb baibu
Đánh giá bài viết
Tổng số điểm của bài viết là: 0 trong 0 đánh giá
Click để đánh giá bài viết
 

Thăm dò ý kiến

Đánh giá của bạn về phiên bản mới này?

Tuyệt vời

Tốt

Trung bình

Bình thường

Rất tệ

Bộ đếm

  • Đang truy cập: 411
  • Khách viếng thăm: 379
  • Máy chủ tìm kiếm: 32
  • Hôm nay: 88316
  • Tháng hiện tại: 1729729
  • Tổng lượt truy cập: 48103856