Bia Chiến thắng Đồng Sơn

Theo dấu hành quân, ngày 21-7 địch phát hiện Tiểu đoàn 514B đã về đến xã Quơn Long. Ngày 22-7, Tiểu đoàn củng cố và cử lực lượng đặc công đi nghiên cứu bót Đồng Sơn, huyện Gò Công Tây. Ngày 23-7, có dấu hiệu địch phát hiện ta đóng quân ở rạch Ông Khánh.

Sáng 24-7, trinh sát theo dõi tình hình yên tĩnh. Tổ quân y cử 2 chiến sĩ ra gỡ lựu đạn gài bảo vệ căn cứ bị lính biệt kích Chợ Gạo phục sẵn, bắn hy sinh và kéo xác. Trinh sát nổ súng đuổi đánh diệt một số tên, giành lại xác 2 chiến sĩ.

Tình hình có thể lộ điểm đóng quân nên địch ở Gò Công đã báo động. Tỉnh ủy, Ban Chỉ huy Tỉnh đội quyết định không chờ đến ngày 29-7 tấn công theo kế hoạch. Từ chiến thuật công đồn đả viện, ta chuyển sang thế phòng ngự chống càn.

Sáng 26-7, địch ở chi khu Hòa Đồng huy động 2 liên đội bảo an - tương đương 2 tiểu đoàn chia làm 2 hướng: Hướng cặp theo kinh Rạch Kiến ở phía Đông kéo vào và hướng từ Đồng Khương, Đồng Ninh A kéo tới, dàn hàng ngang thành thế bao vây toàn bộ địa hình đập Cây Đước.

Ta chủ trương bí mật. Địch áp sát, ta chỉ bắn tỉa, ném lựu đạn, buộc địch dạt ra xa. Từ sáng tới trưa, cứ mỗi lần địch dạt ra là gọi pháo bầy bắn hàng loạt xuống trận địa. Địa hình bị pháo bắn nát, công sự trơ trọi. 11 giờ trưa, địch tăng cường thêm 1 liên đoàn bảo an tấn công.

12 giờ trưa, Ban Chỉ huy tiểu đoàn hội ý: Nếu cố thủ ở địa hình sẽ bị tiêu hao lực lượng. Dự định 16 - 17 giờ sẽ xuất kích đánh địch, nhưng mới 14 giờ địch cho pháo, máy bay bắn hủy diệt đội hình. Ban Chỉ huy tiểu đoàn quyết định chọn thời cơ xuất kích sớm hơn. 15 giờ, bộ phận kỹ thuật bắt được tin địch báo cáo hết đạn, xin tiếp viện. Thời cơ đến, Ban Chỉ huy tiểu đoàn thông báo các đại đội chuẩn bị xuất kích và đã ra lệnh xuất kích.

Đại đội 51 hình thành 2 mũi tiến công: Một mũi đánh xuống Đồng Thọ, cầu Rạch Đào và một mũi đánh thẳng xuống kinh Rạch Kiến.

Đại đội 3 chia làm 2 mũi: Một mũi đánh ngược lên ao Phiêu, đánh chiếm luôn đồn ao Phiêu và một mũi cặp theo địa hình đánh ngược lên đập Cây Đước.

Đại đội 4 dàn hàng ngang theo địa hình cánh đồng Đồng Thọ, đánh hất địch về kinh Rạch Kiến.
Lúc đầu địch còn lợi dụng các bờ mẫu cao chống trả. Khi chúng nhìn thấy rõ bộ đội mặc đồng phục kaki xanh dũng mãnh xông ra thì hốt hoảng tháo chạy, vứt cả súng, máy thông tin PRC25, chạy lẫn vào dân ở ngoài đồng.

Bộ đội truy kích sát lưng địch, bắn từng phát, diệt từng tên đang chạy trốn. Riêng Đại đội 4, xuất kích hơn 2 km từ đập Cây Đước đến kinh Rạch Kiến. Xác địch, súng đạn, máy móc ngổn ngang trên đồng. 17 giờ, Ban Chỉ huy tiểu đoàn lệnh dừng truy kích, thu quân, thu chiến lợi phẩm.

Ngày 26-7, ta diệt gọn 2 đại đội địch, tiêu hao nặng 2 đại đội khác, bắt giáo dục và thả 10 tù binh tại trận, thu 1 súng cối 60 ly, 2 đại liên, 3 M79, 30 súng tiểu liên, 8 máy PRC25 và nhiều đạn, quân trang quân dụng. Địch bỏ lại ngổn ngang hơn 100 xác lính ngoài cánh đồng ấp Đồng Thọ, xã Đồng Sơn.

Đúng như nhận định, sáng 27-7 địch sẽ đi vào đồng trống của ấp Đồng Trinh sang lấy xác đồng bọn ở Đồng Thọ. Ta bố trí đội hình phục kích. 7 giờ sáng, tên trưởng ấp Đồng Trinh dẫn một tốp dân vệ, xách loa tay gọi số lính chạy lạc đêm 26-7.

Chúng gặp đồng chí Chúc, chiến sĩ của tiểu đoàn do đánh suốt ngày, tối lại đi đánh đồn nên ngủ mệt ở đống rơm nhà dân. Tên trưởng ấp chưa xác định là bộ đội, đồng chí Chúc cũng chẳng nói năng gì, lựa thế tốc chạy vào địa hình. Dân vệ bắn đuổi. Bộ đội trong trận địa bắn ra ứng cứu đồng đội. Trận địa bị lộ.

8 giờ, chi khu Hòa Đồng bắn pháo vào trận địa và cho 1 liên đội bảo an do tên quận phó chỉ huy bắt đầu đánh vào trận địa phục kích của bộ đội. 9 giờ, hầm chỉ huy tiểu đoàn bị pháo bắn sập, cán bộ chỉ huy rã xuống các đại đội trực tiếp chỉ huy đánh bật nhiều đợt xung phong của địch.

13 giờ, một bộ phận bộ đội tập trung hỏa lực đánh xuất kích, rượt địch ra tận tỉnh lộ 24 (QL 50). 13 giờ 30 phút, tên tỉnh phó nội an và trung tá Mỹ Rudolph Kaiser, cố vấn trưởng tỉnh Gò Công chỉ huy liên đội đặc nhiệm số 5 theo lộ 21 vào trận địa.

Chúng phát hiện bộ đội đang rời công sự xuất kích đã nhanh chóng chiếm công sự, cắt đường lui về của bộ đội. Thế nhưng, khi bộ đội quay lại, đã dũng mãnh đánh địch, liên đội đặc nhiệm bỏ chạy; bộ đội ghìm chắc súng trên tay truy kích địch, bắn chết tên trung tá cố vấn Mỹ.

18 giờ, ta làm chủ trận địa. Trận đánh ngày 27-7 ta đánh tiêu hao nặng 2 đại đội bảo an, thu 1 súng đại liên, 1 trung liên, 1 M79, 15 tiểu liên, 4 máy PRC25; bứt rút 2 đồn, bắt giáo dục và thả tại trận địa tiếp 10 tên. 21 giờ, tiểu đoàn rút lui về căn cứ an toàn.